ماده 1- اولين جلسه انجمن شهر تحت رياست مسن‌ترين اعضاء و به منشي‌گري دو نفر از جوان‌ترين اعضاء تشكيل مي‌شود. ملاك سن هيأت‌رئيسه سني مندرجات اعتبارنامه‌اي آنان خواهد بود.

ماده 2- پس از تعيين هيأت‌رئيسه سني اعضاء حاضر در انجمن و هيأت اجتماع سوگند ياد مي‌كنند بدين ترتيب كه رئيس سني سوگندنامه زير را قرائت مي‌كند و سايرين جمعاً عين آن را تكرار مي‌نمايند و پس از خاتمه آن زير سوگندنامه را امضاء مي‌نمايند. مراسم سوگند بايد در حال قيام و خضوع جريان يابد و اينك متن سوگندنامه:
«امضاء‌كننده يا امضاء‌كنندگان زير خداوند را به شهادت طلبيده و به قرآن مجيد سوگند ياد مي‌كنم كه در انجام وظايف قانوني خود ساعي بوده، مادام كه در انجمن شهر تهران عضويت دارم با نهايت جد و جهد و رعايت صرفه و صلاح در پيشرفت امور شهر و شهرداري تهران اهتمام نمايم.» اعضايي كه بعداً وارد انجمن مي‌شوند، پس از حضور بايد بلافاصله سوگند ياد نمايند.

تبصره - پيروان اقليت‌هاي مذهبي به كتاب ديني خود سوگند ياد مي‌كنند.
هيأت‌رئيسه

ماده 3- هيأت‌رئيسه مركب از يك رئيس، دو نفر نايب‌رئيس، دو نفر منشي كه با توجه به قسمت اخير ماده 33 قانون شهرداري در اولين جلسه رسمي انجمن پس از آن در رأس هر سال با رأي مخفي و اكثريت نسبي انتخاب مي‌شوند. انتخاب رئيس فردي و انتخاب نواب رئيس و منشي‌ها جمعي خواهد بود.
كميسيون‌ها

ماده 4- انجمن شهر پس از انتخاب هيأت‌رئيسه اعضاء كميسيون‌هاي زير را با رأي جمعي به اكثريت نسبي براي مدت يك‌سال انتخاب مي‌نمايد.
عده اعضاء هر كميسيون پنج نفر مي‌باشد و هر يك از اعضاي انجمن موظف است كه عضويت يكي از كميسيون‌ها را قبول نمايد، ولي در هر صورت يك نفر نمي‌تواند در بيش از سه كميسيون عضويت داشته باشد. هر كميسيوني از بين اعضاي خود يك نفر رئيس، يك نفر نايب‌رئيس، يك نفر منشي و مخبر انتخاب مي‌نمايد. همچنين براي حفظ دفاتر و تنظيم صورت‌جلسات و بايگاني اوراق و پرونده‌ها و سرعت جريان امور دفتري، به تعداد كافي كارمند اداري از طرف انجمن در اختيار كميسيون‌ها گذاشته مي‌شود.
كميسيون‌ها جلسات خود را در محل انجمن شهر يا شهرداري تشكيل خواهند داد. كميسيون‌هاي انجمن شهر با شرح وظايف آن‌ها از اين قرار است:

1- كميسيون امور مالي براي انجام وظايف مذكور در بندهاي 1 و 19 ماده 45 و بند ده ماده 55 و ماده 79 قانون شهرداري.

2- كميسيون بررسي بودجه و سازمان شهرداري براي انجام وظايف مذكور در بند دو ماده 45 قانون شهرداري.

3- كميسيون شهرسازي و نوسازي براي انجام وظايف مذكور در بندهاي 12 و 17 و 18 ماده 45 قانون شهرداري و آن قسمت از قانون نوسازي كه مربوط به انجمن شهر مي‌شود.

4- كميسيون رسيدگي به معاملات و قراردادها براي انجام وظيفه مذكور در بند 3 ماده 45 قانون شهرداري.

5- كميسيون امور حقوقي و رسيدگي به اساسنامه‌ها براي انجام وظايف مذكور در بندهاي 3 و چهار و نه و16 ماده 45 و قسمت اخير بند 6 ماده 55 و تبصره 5 ماده 16 قانون شهرداري.

6- كميسيون امور صنفي براي انجام وظايف مذكور در بندهاي 5 و 11 ماده 45 قانون شهرداري.

7- كميسيون بهداشت شهري و اماكن عمومي براي انجام وظايف مذكور در بندهاي 6 و10 و11 ماده 45 و ماده 80 قانون شهرداري و تبصره‌هاي آن در قسمتي كه مربوط به امور بهداري مي‌شود.

8- كميسيون عوارض براي انجام وظايف مذكور در بند 8 ماده 45 قانون شهرداري.

9- كميسيون آموزش و پرورش و تربيت بدني و خدمات اجتماعي براي انجام وظايف مذكور در بند 7 ماده 45 و ماده 80 قانون شهرداري و تبصره‌هاي آن در قسمتي كه مربوط به امور آموزش و پرورش مي‌شود.

10- كميسيون خدمات شهري و هماهنگي براي انجام وظايف مذكور در بندهاي 13 و 15 ماده 45 و ماده 84 و ماده 103 قانون شهرداري.

11- كميسيون برنامه‌ريزي براي اصلاحات شهري و رفع احتياجات عمومي.

12- كميسيون خواربار براي انجام وظايف مذكور در بند 14 ماده 45 و بند 19 ماده 55 قانون شهرداري.

ماده 5- رئيس انجمن موظف است كه لوايح و طرح‌هاي رسيده را به كميسيون مربوط فرستاده و دستور دهند كه يك نسخه از لوايح و طرح‌هاي رسيده را بين كليه اعضاي انجمن توزيع نمايند تا هر كس نظر و پيشنهادي دارد به همان كميسيون تسليم نمايد.

تبصره - كليه پيشنهاد‌ات و مطالبي كه از طرف شهرداري به انجمن شهر تقديم مي‌شود «لايحه» و آنچه از طرف نمايندگان انجمن شهر پيشنهاد مي‌گردد «طرح» ناميده مي‌شود.

ماده 6- هر لايحه و يا طرحي كه به كميسيون ارجاع مي‌شود، كميسيون بايد بررسي كند و گزارش آن را حداكثر تا پانزده روز از تاريخ وصول به انجمن تسليم دارد. در مورد لوايح مفصل اگر كميسيون نتوانست رسيدگي به آن را در مدت مقرر تمام كند، مراتب را به رئيس انجمن گزارش داده و تقاضاي تمديد مي‌نمايد. اين تقاضا در جلسه انجمن طرح و نسبت به آن اتخاذ تصميم مي‌شود.

ماده 7- كميسيون‌ها با حضور اكثريت اعضاء قابل تشكيل مي‌باشد. دعوت اعضاي كميسيون و تشكيل جلسات در آن‌ها مطابق ترتيبي خواهد بود كه در اين آيين‌نامه براي جلسات عمومي انجمن مقرر شده است. در هر حال تصميمات با اكثريت لااقل سه نفر از اعضاي كميسيون قطعيت خواهد يافت.

ماده 8- در جلسات كميسيون‌ها اعضايي كه عضويت ندارند مي‌توانند شركت و اوراق و اسناد مربوطه را ملاحظه نمايند ولي حق شركت در مذاكرات و دادن رأي ندارند، مگر آنكه رئيس انجمن و يا رئيس كميسيون براي اظهارنظر از آنان دعوت كرده باشند كه در اين صورت حق شركت در مذاكرات را خواهند داشت.

ماده 9- هر كميسيون موظف است گزارش خلاصه عمليات خود را هر سه ماه يك‌بار و مصوبات خود را بلافاصله پس از تصويب به انجمن بدهد. اين مصوبات و گزارش‌هاي كميسيون‌ها بايد لااقل 24 ساعت قبل از طرح در جلسه عمومي بين اعضاي انجمن توزيع شود.

ماده 10- پس از رسيدن گزارش كميسيون‌ها به انجمن، رئيس يا مخبر كميسيون توضيحات مختصري در اطراف گزارش كميسيون مي‌دهد و بعد حداكثر دو موافق و دو مخالف هركدام در حدود ده دقيقه در اطراف گزارش كميسيون صحبت مي‌كنند و پس از كفايت توضيحات رئيس نسبت به لايحه اعلام رأي مي‌نمايد.

تبصره - در موقعي كه مسائل مهم از قبيل امور مالي و بودجه و نوسازي و همچنين استيضاح شهردار مطرح مي‌شود با اجازه رئيس مي‌توان تا هر مدت كه لازم باشد به بحث و مذاكره ادامه داد.

ماده 11- براي رسميت جلسات لااقل حضور دو ثلث از كليه اعضاء لازم است و تصميماتشان با اكثريت بيش از نصف حاضرين معتبر است و در صورت تساوي آراء رأي طرفي كه رئيس با آن موافقت دارد، مناط اعتبار است. هرگاه براي مذاكره و اخذ رأي در مطالبي عده لازم در جلسه حاضر نشدند، در جلسه بعد براي طرح همان مطالب حضور نصف به‌ علاوه يك كليه اعضاء كافي خواهد بود؛ ولي در مسائل مهم از قبيل تصويب بودجه و تغيير نقشه شهر و احداث خيابان و لوله‌كشي آب و ساختن زيرآب‌ها و وضع عوارض و امور متشابه آن، لااقل حضور دوثلث لازم است. عده دوثلث و نصف به‌ علاوه از عده‌اي است كه به‌موجب ماده 7 قانون شهرداري بايستي انتخاب شده باشند.

تبصره - هرگاه يك يا چند تن از اعضاء پس حضور در انجمن و رسميت يافتن آن براي جلوگيري از انجام تكاليف و وظايف مقرره كه بر طبق قانون شهرداري براي انجمن‌ها تعيين گرديده، جلسه را به‌قصد از اكثريت انداختن ترك كند، در حكم غايب در آن جلسه محسوب خواهند شد.

ماده 12- هريك از اعضاء انجمن كه بدون عذر موجه دو جلسه متوالي يا سه جلسه متناوب در سه ماه غيبت كرد، مستعفي محسوب مي‌شود. از اولين شخصي كه در فهرست منتخبين رأي بيشتري داشته و واجد شرايط هم باشد، دعوت به‎عمل مي‌آيد و در صورت تساوي آراء عضو مزبور به قيد قرعه تعيين خواهد شد و در صورت فوت يا استعفاء تعيين جانشين به طريق فوق به‌عمل مي‌آيد.

تبصره - چنانچه يكي از نمايندگان از عضويت انجمن شهر استعفاء بدهد، استعفانامه در دومين جلسه انجمن قرائت شده و قطعي تلقي مي‌گردد.

ماده 13- انجمن شهر ماهي دو بار در محل مخصوص خود تشكيل مي‌شود، مگر اينكه تشكيل جلسات بيش از ماهي دو دفعه ضرورت داشته باشد. تشكيل جلسه فوق‌العاده موكول به نظر رئيس انجمن با تقاضاي كتبي سه نفر از اعضاء انجمن يا تقاضاي كتبي شهردار يا فرماندار خواهد بود.

ماده 14- جلسات عمومي سر ساعت مقرر تشكيل مي‌شود و پس از قرائت و تصويب صورت‌جلسه قبل، رئيس بدواً مطالب لازم را به اطلاع انجمن مي‌رساند و پس از آن دستور جلسه مطرح خواهد شد.

ماده 15- موضوعاتي كه در دستور جلسات عمومي انجمن قرار مي‌گيرد بايد لااقل سه ساعت قبل از انعقاد جلسه در ورقه مخصوصي كه در خارج از جلسه نصب مي‌شود، ثبت شود و موافق و مخالف در آن ورقه در ستون مخصوص شخصاً ثبت‌نام نمايند و در جلسه حق تقدم با كساني است كه در ورقه مزبور ثبت‌نام كرده باشند كه به ترتيب مخالف و موافق صحبت مي‌كنند. بعد از آن كساني كه در جلسه اجازه خواسته‌اند به نوبت و به‌ همان ترتيب با اجازه رئيس صحبت مي‌نمايند.

ماده 16- در هر جلسه حداكثر دو نفر از اعضاء كه مطالب مهمي داشته باشند و بخواهند به استحضار انجمن برسانند، مي‌توانند با اجازه رئيس و رعايت نوبت بعد از دستور مطالب خود را به‌عنوان تذكر اظهار نمايند.

ماده 17- تاريخ تشكيل و مدت جلسات عمومي با توجه به تناسب موضوعات مطروحه در جلسه از طرف رئيس انجمن تعيين مي‌شود.

ماده 18 - مذاكرات در جلسات انجمن فقط در اطراف موضوعي كه مطرح است و مسائلي كه جزو وظايف قانوني انجمن شهر است، خواهد بود و الا رئيس تذكر خواهد داد و اگر در ضمن صحبت نماينده‌اي دو دفعه از موضوع خارج شد، دفعه سوم رئيس او را از صحبت منع خواهد نمود.

ماده 19- رئيس قبل از آنكه جلسه را ختم كند روز و ساعت تشكيل و دستور جلسه آينده را اعلام مي‌دارد. وقت تشكيل جلسه به‌ وسيله دبيرخانه انجمن به اطلاع كليه نمايندگان خواهد رسيد.

ماده 20- لوايح و كليه پيشنهادات شهرداري بايد در جلسه علني انجمن توسط شهردار يا معاون او كه به انجمن معرفي‌شده باشد، تقديم گردد. در موقع طرح لوايح مزبور در جلسه انجمن بايد شهردار يا نماينده او حاضر باشد.

تبصره - براي هر موضوعي بايد طرح يا لايحه جداگانه‌اي كه در مقدمه آن دلايل پيشنهاد توضيح داده‌ شده و ماده‌بندي هم شده باشد، تهيه شود.

ماده 21- كليه طرح‌ها و لوايحي كه با انجمن پيشنهاد مي‌شود بايد از طرف پيشنهادكننده بررسي كافي شده باشد كه مطابق قوانين موضوعه باشد و چنانچه در ضمن رسيدگي به طرح يا لايحه‌اي در كميسيون يا در جلسه علني ترديدي در اين جهت حاصل شود، براي رسيدگي و اظهارنظر به كميسيون حقوقي ارجاع مي‌شود.

ماده 22- خلاصه مذاكرات و متن تصميمات هر جلسه انجمن در جلسه بعد به‌ وسيله منشي قرائت مي‌شود و در دفتر مخصوص ثبت و به امضاء كليه اعضاء مي‌رسد.

ماده 23- شهردار يا نماينده او مي‌تواند در كميسيون‌ها حضور به‌ هم رسانيده و توضيحات لازم را بدهد و همچنين كميسيون‌ها مي‌توانند از شهردار يا رؤساي قسمت‌هاي مختلف شهرداري و مديران امور شهري و كارشناسان و مطلعين براي كسب اطلاعات و توضيحات دعوت به‌ عمل آورند.

ماده 24- نمايندگان انجمن مي‌توانند طرحي درباره مسائل شهري تهيه‌ كرده و به امضاء پنج نفر در جلسه علني به رئيس انجمن تقديم نمايند. رئيس نيز موظف است آن را مانند لوايح شهرداري به كميسيون مربوط ارجاع نموده و نسخه‌اي از آن را براي استحضار شهردار به شهرداري بفرستد.

ماده 25- لوايح و طرح‌ها در انجمن شهر يك شوري است و ماده به ماده مطرح و پس از تصويب مواد رأي براي مجموع گرفته مي‌شود. هريك از نمايندگان انجمن كه مستقيم يا غيرمستقيم در موضوعي كه در انجمن مطرح است، ذينفع باشند حق رأي دادن نسبت به آن موضوع را ندارند.
طريقه اخذ رأي

ماده 26 - اخذ رأي در جلسات عمومي و كميسيون‌هاي انجمن شهر با توجه به ماده 39 قانون شهرداري به سه طريق انجام مي‌شود:
الف. رأي علني با بلند كردن دست
ب. رأي علني با ورقه
ج. رأي مخفي

ماده 27- به‌طور كلي اخذ رأي در امورمالي هميشه علني با ورقه و در انتخابات هميشه مخفي خواهد بود، ولي در ساير موارد رأي علني به‌ صورتي‌كه رئيس مقتضي بداند انجام مي‌شود، مگر آنكه ثلث نمايندگان حاضر در جلسه كتباً تقاضاي رأي به طريق ديگري بنمايند.

ماده 28- تشريفات اخذ رأي به‌وسيله منشي‌ها انجام‌ شده و رئيس نتيجه را اعلام مي‌نمايد.

ماده 29- ترتيب اخذ رأي با ورقه به شرح زير است:
هر نماينده داراي دو نوع ورقه است كه اسم آن نماينده روي آن با قيد كلمه موافق و مخالف به‌ وسيله رأي‌دهنده نوشته مي‌شود. هنگام اخذ رأي اسامي‌ نمايندگان انجمن به‌ وسيله يكي از منشيان خوانده مي‌شود. عضو مزبور رأي خود را به منشي مي‌دهد. پس از جمع‌آوري آراء يكي از منشي‌ها آراء را با صداي بلند قرائت و منشي ديگر ثبت مي‌كند و صورت آن را براي اعلام نتيجه به رئيس مي‌دهد. اسامي موافق و مخالف در صورت‌جلسه قيد خواهد شد.

ماده 30- نمايندگاني كه ورقه ندهند، ممتنع محسوب مي‌شوند و ممتنع در عداد موافقين محسوب نخواهد شد.

ماده 31- رأي مخفي با ورقه عبارت از اوراقي است كه روي آن فقط كلمه موافق و مخالف قيد مي‌شود بدون ذكر نام رأي دهنده؛ و طرز اخذ آن به اين ترتيب است كه منشي اسامي‌ نمايندگان حاضر را يكايك مي‌خواند و هر نفر رأي خود را در ظرفي كه قبلاً تهيه‌ شده و مقابل هيأت‌رئيسه است مي‌اندازد؛ بعد منشي‌ها آن‌ها را در همان جلسه استخراج و نتيجه را براي اعلام به رئيس مي‌دهند.
حفظ انتظامات

ماده 32 - حفظ نظام جلسات و انتظامات انجمن به عهده رئيس جلسه است.

ماده 33- مخبرين جرايد و تماشاچيان با داشتن كارت ورود مي‌توانند در محل‌هاي مخصوص حضور به‌هم رسانند، ولي در تمام مدت بايد سكوت نموده و از هرگونه تظاهر و دخالت و اخلال در مذاكرات خودداري نمايند، والا به دستور رئيس از جلسه اخراج مي‌شوند.
اختيارات هيأت‌رئيسه

ماده 34- كليه امور اداري انجمن به عهده هيأت‌رئيسه است كه تحت نظر رئيس اداره مي‌شود و كليه نامه‌هاي مربوطه با امضاي رئيس انجمن و در غياب او به امضاي نايب‌رئيس صادر مي‌گردد.

ماده 35- وظيفه منشيان انجمن عبارت است از اجراي ماده 40 قانون شهرداري راجع به تنظيم و ثبت صورت‌‌مذاكرات و همچنين مراقبت در تنظيم صورت‌جلسه‌ها، قرائت لوايح و طرح‌ها و تنظيم و ثبت اجازاتي كه اعضاء در جلسه براي صحبت مي‌خواهند با رعايت حق تقدم و مراقبت در مدت مذاكرات و صحبت‌هايي كه از ميزان مقرر مجاز تجاوز ننمايد.
غيبت‌ها

ماده 36- مسافرت نمايندگان انجمن با اجازه، عذر موجه محسوب مي‌شود.

ماده 37- در صورتي‌كه رئيس انجمن علت غيبت نماينده انجمن را عذر موجه تلقي نكرد و مورد از موارد ذكر شده در ماده 37 قانون شهرداري باشد كه غيبت، استعفاء تلقي مي‌شود، موضوع در جلسه علني مطرح مي‌شود و نسبت به آن با ورقه اخذ رأي به‌عمل مي‌آيد.

ماده 38- نمايندگان انجمن مي‌توانند در سال يك‌ماه با اجازه رئيس به‌عنوان مرخصي از حضور در جلسات معاف باشند. رئيس در مورد مرخصي‌ها بايد ترتيبي اتخاذ نمايد كه جلسات انجمن از اكثريت نيافتد.

ماده 39- انجمن براي انجام امور دفتري و اداري داراي دبيرخانه‌اي با تعداد كافي كارمند خواهد بود كه اعضاي آن مسئول هيأت‌رئيسه انجمن مي‌باشد.

ماده 40- اين آيين‌نامه به‌صورت آزمايش در انجمن شهر تهران براي مدت يك‌سال اجرا مي‌شود و بعد در كميسيون حقوقي با توجه به تجاربي كه در عمل به دست آمده و پيشنهاداتي كه ظرف يك‌سال در اين باب به آن كميسيون رسيده آن را اصلاح و تكميل و براي تصويب نهايي به‌ وسيله هيأت‌رئيسه به انجمن پيشنهاد خواهد كرد. مادام كه پيشنهاد اصلاحي تصويب قطعي انجمن نرسيده، اين آيين‌نامه به قوت خود باقي است.

ماده 41- اين آيين‌نامه در 41 ماده و 6 تبصره در جلسه عمومي مورخه 19 آبان 1347 انجمن شهر تهران به تصويب رسيده و بلافاصله قابل اجراء مي‌باشد.

رئيس انجمن شهر پايتخت - حسين فرهودي