ضوابط و اصول فنی، ایمنی سربرداری و جابجایی درختان

ضوابط و اصول فني، ايمني سربرداري و جابجايي درختان

ماده‌واحده:

به منظور حفاظت از فضاي سبز به‌ ويژه درختان و جابجايي درختان قابل انتقال بر اساس اصول فني و ايمني و در اجراي ماده نهم (9) آيين‏‌نامه اجرايي ماده يكم (1) "قانون اصلاح قانون حفظ و گسترش فضاي سبز در شهرها مصوب 88/4/20 مجمع تشخيص مصلحت نظام"، تصويبي در سي و دومين اجلاس شوراي عالي استان‌ها مورخ 89/2/15، «ضوابط و اصول فني، ايمني سربرداري و جابجايي درختان» به شرح پيوست تعيين و جهت اجرا به شهرداري تهران ابلاغ مي‌گردد.

ضروري است شهرداري تهران (سازمان بوستان‌ها و فضاي سبز شهر تهران) ضمن اطلاع‌رساني عمومي، اقدامات و هماهنگي‌هاي لازم را در اجراي كامل مفاد اين مصوبه معمول و هر شش (6) ماه يك‌ بار گزارش عملكرد آن را به شوراي اسلامي شهر تهران ارائه نمايد.

«ضوابط و اصول فني، ايمني سربرداري و جابجايي درختان»

كليات و تعاريف:

با توجه به مستندات قانوني و مصوبات شوراي اسلامي شهر تهران در خصوص حفظ و نگهداري فضاي سبز، تعاريف و اصطلاحات به‌ كار برده‌ شده در اين مصوبه به‌ شرح زير است:

.قانون حفظ و گسترش فضاي سبز: لايحه قانوني حفظ و گسترش فضاي سبز در شهرها مصوب 1359/3/3 شوراي انقلاب با اصلاحات و الحاقات بعدي آن.

.آيين‌نامه اجرايي: آيين‌نامه اجرايي ماده يكم (1) "قانون اصلاح قانون حفظ و گسترش فضاي سبز در شهرها " تصويبي در سي و دومين اجلاس شوراي عالي استان‌ها مورخ 89/2/15 و اصلاحيه آن مصوب 94/9/26.

سازمان: سازمان بوستان‌ها و فضاي سبز شهر تهران

كميسيون ماده‌ (7): كميسيون موضوع ماده هفت (7) آيين‌نامه اجرايي مستقر در سازمان بوستان‌ها

متقاضيان: اشخاص حقيقي يا حقوقي كه متقاضي سربرداري يا جابجايي درختان مي‌باشند اعم از مالكين، ساكنين (بهره‌‏برداران) و متصرفين املاك، در مورد موقوفات، متوليان و متصديان يا قائم مقام قانوني آنان يا مستأجرين، بهره‏‌برداران يا متصرفين يا وكلاي قانوني آنها.

پيمان‌كاران: شركت‌هاي رتبه‌‏بندي شده توسط سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور در امر سربرداري، هرس و انتقال درختان كه داراي مجوز از سازمان بوستان‌ها و فضاي سبز شهر تهران مي‌باشند.

ناظر شهرداري: كارشناس فضاي سبز شهرداري منطقه كه مطابق ضوابط اين مصوبه بر امر هرس، سربرداري و جابجايي درختان نظارت مي‌نمايد.

بخش اول: ضوابط و مقررات سربرداري و جابجايي درختان

ماده يكم (1):

جهت تعيين وضعيت براي قطع يا جابجايي كليه درختاني كه مشمول بندهاي «ج» و «د» ماده 5 آيين‌نامه اجرايي مي‏‌باشند، مي‏‌بايست مطابق ماده (8) آيين‏‌نامه مذكور، از كميسيون ماده (7) استعلام گردد.

ماده دوم (2):

كميسيون ماده هفت (7) موظف است با همكاري شهرداري‌هاي مناطق بيست و دوگانه نسبت به اطلاع‏‌رساني به متقاضيان در خصوص شرايط و امتيازات جابجايي درختان در مقابل قطع درختان، مستند به تبصره (2) ماده (8) آيين‌نامه اجرايي اقدام نمايد.

ماده سوم (3):

در مورد كليه درختاني كه مشمول بندهاي «ج» و «د» ماده (5) آيين‌نامه اجرايي مي‏‌باشند، اولويت با انتقال درختان است.

ماده چهارم (4):

كارشناسان مسئول تهيه و تنظيم گزارش‌ها، كه مطابق ماده (7) قانون حفظ و گسترش فضاي سبز با وظايف ضابطين دادگستري آشنا شده باشند، پس از تنظيم "فرم ارزيابي قابليت انتقال درختان" نتايج ارزيابي حاصله را جهت تصميم‏‌گيري به اعضاي كميسيون ماده (7) اعلام مي‏‏‌نمايند.

تبصره:

سازمان موظف است فرم‏‌هاي ارزيابي قابليت انتقال درختان، فرآيند و چگونگي اعمال آنها را ظرف مدت يك (1) ماه پس از لازم‌الاجرا شدن اين مصوبه، تهيه و ابلاغ نمايد.

ماده پنجم (5):

براي جلوگيري از خسارات احتمالي به درختان، انتقال درختان مي‌بايستي حتي‌الامكان در فصل زمستان انجام شود و در صورت نياز به سربرداري قبل از زمان انتقال، بر اساس دستورالعمل سازمان اقدام خواهد شد.

ماده ششم (6):

انتقال و سربرداري درختان در شهر تهران مي‌بايست توسط پيمانكاران داراي مجوز از سازمان با رعايت كامل اصول فني و ايمني و مقررات مربوطه انجام پذيرد.

ماده هفتم (7):

سازمان موظف است پس از بررسي‏ كليه اسناد و مدارك شركت‌هاي رتبه‏‌بندي‌ شده توسط سازمان مديريت و برنامه‏‌ريزي كشور كه متقاضي فعاليت در امر سربرداري، هرس و جابجايي درختان مي‌باشند، مجوز فعاليت شركت‌هاي واجد شرايط را پس از تأييد كميسيون ماده (7) صادر نمايد. سازمان موظف است شرايط ارائه مجوز و تعيين صلاحيت شركت‌هاي پيمان‌كاري در امر سربرداري، هرس و انتقال درختان را ظرف مدت يك (1) ماه پس از لازم‌الاجرا شدن اين مصوبه تهيه و ابلاغ نمايد و فهرست پيمان‌كاران تأييد‌ شده را در دسترس عموم افراد و متقاضيان قرار دهد.

تبصره:

مدت مجوز صادره سه (3) سال خواهد بود. نظارت دقيق بر عملكرد شركت‌ها بر عهده شهرداري‌‌هاي مناطق مي‌باشد كه بر اساس فرم‌هاي نظارتي انجام خواهد شد و تخلفات شركت‌ها از جمله انتقال بدون مجوز درختان و يا عدم اجراي تعهدات مطابق ضوابط و مقررات، موجب ابطال يا تجديدنظر در مجوزهاي صادره خواهد شد.

ماده هشتم (8):

سازمان موظف است بر اساس آخرين دستاوردهاي علمي و فناوري از طريق برگزاري دوره‏‌هاي آموزشي مرتبط براي كارشناسان ناظر فضاي سبز مناطق و شركت‌هاي علاقه‌مند به فراگيري مهارت جابجايي درختان، بستر لازم در جهت حفظ فضاي سبز شهري، به‌ خصوص حفاظت از درختان را مهيا سازد.

ماده نهم (9):

شهرداري‌‌هاي مناطق بيست و دوگانه موظف‌اند، محل مناسب جهت انتقال درختان را با توجه به بافت و حاصل‌خيزي خاك و ساير شرايط مربوط به رشد درختان (به‌ طوري كه در آينده نياز به جابجايي مجدد درختان نباشد) جانمايي نموده و كروكي مشخص‌ شده ممهور به مهر شهرداري تهران را كتباً به متقاضيان اعلام نمايند.

تبصره يكم (1):

به منظور كاهش آسيب‌هاي ناشي از جابجايي درختان، محل انتقال آن‌ها ترجيحاً مي‌بايست نزديك و از نظر زيستي و اقليمي مشابه شرايط رشد محل قبلي درختان باشد.

تبصره دوم (2):

متقاضيان مي‏‌توانند محل مناسب باز‌كاشت درختان انتقالي از ملك خود را به شهرداري منطقه پيشنهاد نموده و شهرداري با استناد به دلايل فني و كارشناسي، موضوع را بررسي و نتيجه را به متقاضيان اعلام مي‌نمايد.

ماده دهم (10):

پيمان‌كاران موظف‌اند با رعايت كامل مفاد اين مصوبه و ضوابط فني و ايمني نسبت به انتقال درختان اقدام نمايند و در جهت اطمينان از انتقال صحيح درختان، به مدت حداقل شش(6) ماه و پس از يك فصل تابستان، نسبت به اقدامات خود مسئول خواهند بود.

ماده يازدهم (11):

در صورتي كه خشك‌ شدن درختان انتقال يافته (در داخل ملك متقاضيان يا خارج از آن)، بر اثر عدم رعايت اصول فني و ايمني توسط پيمان‌كار باشد، پيمان‌كار موظف به پرداخت كليه عوارض قانوني و غرس درختان از بين‌ رفته مطابق آخرين ضوابط ملاك عمل مي‌باشد. در اين خصوص مي‏‌بايست از كميسيون ماده هفت (7) استعلام و عوارض متعلقه (مستند به فرم‌هاي ارزيابي قابليت انتقال درختان، گزارش‌هاي پيمان‌كار و فرم‌هاي نظارتي)، اخذ شود.

ماده دوازدهم (12):

چنانچه خشك شدن درختان انتقال‌يافته در درون ملك بر اثر عدم توجه متقاضيان به دستورالعمل‌هاي سازمان در خصوص نگهداري از درختان انتقال‌ يافته باشد، با توجه به فرم‌هاي ارزيابي قابليت انتقال و با تصويب كميسيون ماده (7)، اين دسته از متقاضيان مشمول پرداخت عوارض قانوني و غرس درخت برابر ضوابط قانوني خواهند بود.

تبصره يكم (1):

در صورتي‌كه با تأييد كتبي ناظر پروژه، جابجايي درختان به‌ صورت صحيح انجام و دستورالعمل‌هاي مربوط به نگهداري درختان انتقال‌ يافته، رعايت شده باشد، متقاضي و پيمان‌كار‌ مربوط مشمول غرس دو برابر درختان و پرداخت عوارض قانوني نمي‌باشند.

تبصره دوم (2):

در صورتي كه آسيب‌ديدگي درختان انتقال‌يافته، ناشي از قصور يا تقصير اشخاص مسئول انتقال درختان باشد، پس از تصويب كميسيون ماده (7)، مطابق تبصره سوم (3) مصوبه "اصلاحيه اخذ عوارض حفظ و گسترش فضاي سبز شهر تهران" ابلاغي به شماره 160/2110/22547 مورخ 94/8/24 شوراي اسلامي شهر تهران اقدام خواهد شد.

تبصره سوم (3):

سازمان موظف است دستورالعمل مراقبت و نگهداري صحيح از درختان انتقال يافته را ظرف مدت يك (1) ماه پس از لازم‌الاجرا شدن اين مصوبه به مناطق شهرداري اعلام و مناطق ضمن رعايت آن، دستورالعمل مربوط را در زمان انتقال درختان، به متقاضيان ابلاغ و رسيد دريافت نمايد.

ماده سيزدهم (13):

مسئوليت حفظ و نگهداري و آبياري درختان منتقل شده به فضاهاي عمومي شهر در خارج از ملك متقاضيان بر عهده شهرداري‌هاي مناطق بيست و دوگانه مي‏‌باشد.

ماده چهاردهم (14):

كليه فعاليت‌‏هاي مربوط به انتقال درختان در شهر تهران توسط شركت‌هاي داراي مجوز و با نظارت دقيق شهرداري‌هاي مناطق بر اساس فرم‌هاي نظارتي انجام خواهد شد و پيمان‌كاران موظف‌اند تدابير لازم را براي نظارت شهرداري‌ها فراهم نمايند. پيمان‌كاران مي‏‌بايست نسخه‏‌اي از قرارداد منعقده با متقاضيان را به شهرداري‌هاي مناطق تسليم نمايند.

تبصره يكم (1):

سازمان موظف است فرم‌‏هاي نظارت بر عمليات جابجايي درختان و نيز نگهداري از آن‏‌ها را ظرف مدت يك (1) ماه پس از لازم‌الاجرا شدن اين مصوبه تهيه و به شهرداري مناطق ابلاغ نمايد.

تبصره دوم (2):

سازمان موظف است نمونه قرارداد في‏‌مابين پيمان‌كاران و متقاضيان را ظرف مدت يك (1) ماه پس از لازم‌الاجرا شدن مصوبه به شهرداري‌هاي مناطق ارسال مي‌نمايد و اشخاص حقيقي و حقوقي مي‏‌توانند بر اساس آن نسبت به انعقاد قرارداد اقدام نمايند.

تبصره سوم (3):

شهرداري تهران موظف است هر سال تعرفه پايه هزينه جابجايي درختان در شهر تهران را به‌ همراه گزارش كارشناسي، جهت تصويب به شوراي اسلامي شهر تهران ارائه نمايد.

تبصره چهارم (4):

سازمان موظف است به‌ صورت مستمر بر اجراي اين مصوبه و اعمال ضوابط تعيين‌ شده نظارت نمايد.

بخش دوم: اصول فني و ايمني سربرداري و جابجايي درختان

ماده پانزدهم (15): اقدامات و عمليات قبل از زمان انتقال

پس از دريافت مجوز انتقال درختان و انعقاد قرارداد في‏‌مابين متقاضيان و پيمان‌كاران (مطابق بخش اول اين مصوبه)، پيمان‌كار بر اساس مفاد ذيل و با نظارت شهرداري‌هاي مناطق بيست و دو‌گانه نسبت به جابجايي درختان اقدام خواهد نمود.

1- مطالعات لازم از نظر ضرورت انجام هرس و سربرداري انجام گرفته و در صورت نياز به اين امر، تدابير لازم در خصوص رعايت موارد ايمني و فني به هنگام انجام عمليات معمول گردد.

2- آبياري درختان 2 تا 3 روز قبل از انتقال بايد به‌ نحوي انجام پذيرد كه حداقل محدوده‏‌اي به‌ اندازه سايه‌‏انداز محيط تاج درختان بر روي زمين به‌ صورت كامل آبياري شود و آب به سطح كليه ريشه‏‌هاي آن برسد تا در حين انجام عمليات انتقال، خاك اطراف ريشه‏‌ها متلاشي نشده و از ميزان تنش وارده به درختان در زمان اجرا كاسته شود.

3- قبل از شروع عمليات جابجايي بايستي جهت جغرافيايي شمال - جنوب تنه درخت در روي آن نشانه‌‏گذاري گردد كه به‌ هنگام بازكاشت در همان جهت غرس‏‌گردد.

4- پيمان‌كار مي‏‌بايست تجهيزات و ماشين‏‌آلات سنگين مورد نياز اعم از بيل هيدروليك انتقال درخت، بيل مكانيكي، جرثقيل، كاميون يا تريلر و چادرهاي مخصوص و متناسب با ارتفاع و حجم درخت، شاسي، جك هيدروليك و ديگر ماشين‌‏آلات سبك مورد نياز را با توجه به شرايط كار، گونه و وزن درخت، قبل از شروع عمليات آماده سازد.

5- تأمين نيروي كارگري ماهر و كارشناسان مجرب متناسب با حجم عمليات انتقال، تهيه و تدارك گردد.

6- خاك زراعي و كود گياهي مناسب و يا كودهاي بيولوژيك غني‌ شده داراي تأييديه از مراجع ذي‌صلاح و در صورت ضرورت، محلول ضد تبخير و هورمون‏‌هاي تحريك رشد ريشه، مي‏‌بايست از قبل در محل آماده شود تا در حين عمليات و يا پس از بازكاشت درخت، با نظر ناظر شهرداري‌ منطقه مورد استفاده قرار گيرد.

7- لوازم بسته‏‌بندي مورد نياز بر اساس وضعيت و شرايط انتقال درختان توسط پيمان‌كار آماده گردد.

8- چاله‏‌هاي بازكاشت درختان يك و نيم برابر ابعاد توپ ريشه درختان قابل انتقال، آماده شده باشد. ناظرين عمليات جابجايي، پس از كنترل صحت ابعاد چاله بازكاشت مجوز كندن روت‌ بال درختان را صادر خواهند نمود.

9- با توجه به احتمال بروز هرگونه حادثه در طي عمليات جابجايي درختان، پيمان‌كار مكلف مي‏‌باشد ضمن رعايت كليه اقدامات ايمني و پيش‌گيرانه، نسبت به حصاركشي و نصب بنرهاي هشدار‌دهنده در محل و نيز هماهنگي‏‌هاي لازم با دستگاه‏‌هاي مسئول ناظر شهرداري، نيروي انتظامي و راهنمايي و رانندگي را به‌ عمل آورد.

10- به‌ منظور جلوگيري از هر گونه اختلال در خدمات عمومي شهر از قبيل آب، برق، گاز و تلفن، هماهنگي‏‌هاي لازم توسط پيمان‌كار با مسئولين مربوطه به‌ عمل‌‏ آيد.

ماده شانزدهم (16): عمليات اجرايي در زمان انتقال درختان

پس از تجهيز كارگاه و تهيه كليه امكانات مورد نياز و پيش‌‏بيني‏‌هاي ايمني و فني لازم توسط پيمان‌كار با نظر ناظر شهرداري به‌ شرح ذيل اقدام به جابجايي درختان خواهد شد.

1- حفاري اطراف بستر درخت، قطر و عمق آن متناسب با نوع درخت، اندازه قطر تنه درخت و بافت خاك بستر آن ترجيحاً دستي و توسط كارگران كارآزموده انجام گيرد.

2- در هنگام جابجايي درختان بايد دقت شود كه پوست تنه درختان زخمي نشود، زيرا زخم، محل مناسبي براي ورود آفات و عوامل بيماري‏‌زا خواهد بود.

3- برخي از درختان جوان خزان‌شونده با محيط بن تا حدود 30 سانتي‌متر در فصل و بستر مناسب با رعايت اصول فني آن، امكان جابجا شدن به روش ريشه لخت را دارند. هم‌چنين در صورت وجود بيل‏‌هاي هيدروليك مخصوص انتقال درختان، در فصل، بستر و شرايط محيطي مناسب، جابجايي امكان‌‏پذير مي‌‏باشد.

4- با حذف ريشه‌هاي قطور نمايان شده از سطوح بيروني توپ ريشه و مدور نمودن سطوح جانبي آن نسبت به بسته‏‌بندي مناسب اقدام گردد.

5- به‌ منظور حمل راحت و ايمن درختان و هم‌چنين تهويه و حفظ رطوبت ريشه‌ها، براي بسته‌بندي، متناسب با شرايط از گوني، برزنت، نايلون پلاستيكي، تور سيمي و طناب مناسب استفاده گردد به‌ طوري كه توپ ريشه آماده حمل، از استحكام و دوام كافي برخوردار باشد.

6- با حفاري دقيق و به‌ كمك ابزار مناسب، ريشه‌هاي سطح زيرين توپ ريشه از زمين قطع‌ شده تا براي بسته‌بندي آماده شود. قبل از برش نهايي ريشه‌‏هاي زيرين، سطوح آماده كاملاً بسته‌بندي و درخت مهار شده باشد.

7- در صورت لزوم، ريشه‏‌هاي زائد و زخمي سطح زيرين درخت روت‌ بال شده هرس و توسط چسب هرس آغشته به قارچ‏‌كش، ضدعفوني و پوشانده شود.

8- در زمان بسته‌بندي نهايي توپ ريشه، خاك‌هاي اضافي سطوح رويه‌ي ‏‌آن حذف و بسته‌بندي آن به‌ طريقي انجام گيرد كه حداقل يك متر از تنه پايين درخت كاملاً پوشيده شود تا از خسارت احتمالي در امان باشد.

9- به‌ منظور آماده‌‏سازي محل اتصال به قلاب جرثقيل، ضرورت دارد كمربند حائل اطراف سطوح جانبي توپ ريشه به‌ طريقي بسته‌بندي صورت پذيرد كه قسمت‌هاي زيرين آن را در برگيرد.

10- به‌ منظور بلند نمودن توپ ريشه بسته‌بندي‌ شده درخت و انتقال آن به ماشين حمل، با توجه به شرايط محل بايستي از جرثقيل مناسب، قلاب زنجير و تسمه‌هاي برزنتي مخصوص استفاده‏ گردد و از بلند نمودن آن توسط تنه درخت خودداري شود.

11-كاميون حمل بايستي داراي چادر مخصوص، متناسب با ارتفاع و حجم تاج درختان باشد و از انباشته شدن درختان انتقالي روي يكديگر خودداري شود.

12-در مدت زمان عمليات و حمل و نقل مي‏‌بايست ريشه‏‌هاي بسته‏‌بندي‌ شده را مرطوب نگه داشته و از خشك شدن خاك اطراف ريشه جداً جلوگيري به‌ عمل آيد.

13- درختان بلند به‌ طور مايل و يا افقي حمل گردند و تدابير لازم به‌ منظور جلوگيري از خسارات احتمالي منظور گردد.

14- استقرار درختان در وسايل حمل به طريقي باشد كه از لغزش‏‌هاي احتمالي آن پيش‌گيري گردد. براي جلوگيري از خسارت ناشي از وزش باد و سرما، تاج درختان توسط چادر پوشانده و محافظت شوند.

15- به منظور كاهش ميزان تنش وارده به درختان، مدت زمان عمليات و انتقال درختان و نيز غرس آنان حتي‌الامكان در كمتر از (24) ساعت انجام پذيرد.

16- در هنگام كاشت درختان انتقالي، بر حسب نياز، شاخه‌‏ها و ريشه‏‌هاي زائد، زخمي و شكسته‌ شده هرس ‏گردد و به‌ منظور جلوگيري از انحراف و يا سقوط درخت بازكاشت شده، نسبت به مهار آن اقدام لازم به عمل آيد.

17- پيمان‌كار موظف مي‌باشد پس از پايان عمليات انتقال درخت، نسبت به پاك‌سازي محل اقدام نمايد.

18- كليه عمليات تحت سرپرستي و مسئوليت پيمان‌كار مي‏‌باشد.

19- پيمان‌كار موظف مي‏‌باشد نسبت به مستندسازي تصويري در مراحل مختلف عمليات اقدام و پس از پايان عمليات، اقدامات خود را به شهرداري منطقه گزارش نمايد.

20- شهرداري‌هاي مناطق بيست و دو‌گانه موظف‌اند در مورد درختاني كه بر اساس اجراي اين مصوبه غرس يا انتقال داده مي‏‌شوند، مطابق ماده دوم (2) قانون حفظ و گسترش فضاي سبز در شهرها، نسبت به تنظيم شناسنامه و يا پلاك‏‌كوبي آنان اقدام نمايند.

ماده هفدهم (17):

سازمان موظف است دستورالعمل نگهداري از درختان انتقال‌يافته را حداكثر ظرف يك (1) ماه از تاريخ لازم‌الاجرا شدن اين مصوبه به مناطق 22گانه شهرداري تهران ابلاغ نمايد.