طرح جامع توانمندسازي زنان سرپرست خانواده شهر تهران

طرح جامع توانمندسازي زنان سرپرست خانواده شهر تهران

مقدمه:

در راستاي اجراي بند 2 ماده 73 برنامه پنج‌ساله سوم توسعه شهرداري تهران، ابلاغي به شماره 160/2520/32061 () تاريخ 1397/11/2 و در راستاي اعتلاي بنيان خانواده و حمايت از خانواده پايدار، همچنين در عمل به سياست‌هاي كلي تأمين اجتماعي ابلاغي مقام معظم رهبري ^{(مد ظله العالي)} مبني بر طراحي نظامي كارآمد، توانمندساز، عدالت‌بنيان، كرامت‌بخش و جامع براي تأمين اجتماعي همگان كه برگرفته از الگوهاي اسلامي- ايراني و مبتني بر نظام اداري كارآمد، حذف تشكيلات غير ضروري و رفع تبعيض‌هاي ناروا و بهره‌گيري از مشاركت‌هاي مردمي باشد، شهرداري تهران موظف است در چارچوب قوانين و مقررات با مشاركت نهادهاي دولتي و مدني در شهر تهران، از تاريخ لازم‌الاجرا شدن اين مصوبه مطابق مواد ذيل اقدام نمايد:

ماده يكم (1): تعاريف و مفاهيم

مفاهيم و معاني واژه‌ها و اصطلاحات به‌كار رفته در اين مصوبه به شرح ذيل است:

الف) زن سرپرست خانواده: زني است كه مسئوليت تمام يا بخش عمده‌اي از درآمدهاي خانواده را بر عهده دارد؛

ب) توانمندسازي: فرايندي است كه طي آن افراد با بهره‌­گيري و فعال­سازي ظرفيت‌ها، منابع و قابليت‌هاي بالقوه و بالفعل خود و محيط به استقلال، خودكفايي و كنترل در ابعاد مختلف زندگي دست مي­‌يابند؛

ج) حلقه­‌هاي مياني: منظور اشخاص، تشكل‌ها و مجموعه‌هاي خودجوش انقلابي به ويژه جوانان بوده كه به عنوان زنجيره مياني اتصال مردم و حاكميت به صورت داوطلبانه در حل مشكلات كشور مشاركت مي‌نمايند.

د) شوراي سياست‌گذاري: شوراي سياست‌گذاري توانمندسازي زنان سرپرست خانواده كه جمعي متشكل از نمايندگان شوراي اسلامي شهر تهران، شهرداري تهران و سازمان‌هاي مردم‌نهاد و جهادي هستند.

هـ) طرح: طرح جامع توانمندسازي زنان سرپرست خانواده شهر تهران است.

و) دبيرخانه: دبيرخانه اجرايي طرح جامع توانمندسازي زنان سرپرست خانواده شهر تهران مي باشد.

ماده دوم (2) :

جامعه هدف اين طرح زنان سرپرست خانواده مناطق 22گانه شهر تهران كه شامل گروه‌هاي زير است:

1- زناني كه همسرشان فوت شده است.

2- زناني كه به صورت قانوني از همسرشان جدا شده‌اند.

3- زنان بدسرپرست (زناني كه در فقدان سرپرستي موثر همسر به دلايلي همچون اعتياد، حبس يا هر دليل ديگري، مسئوليت تأمين معاش خانواده را بر عهده دارند .)

4- دختران مجردي كه به سن تجرد قطعي رسيده‌اند و مسئوليت معاش خود يا خانواده را بر عهده ‌دارند.

5- دختران مجردي كه به دليل فوت سرپرست خانواده، مسئوليت معاش خود يا خانواده را بر عهده ‌دارند.

تبصره:

گروه­‌هاي هدف اين طرح بايد از شروط زير برخوردار باشند:

1- تحت پوشش نهادهاي حمايت رسمي اعم از سازمان بهزيستي و كميته امداد حضرت امام خميني ^(ره) نباشند.

2- ازحداقل شرايط جسمي و ذهني لازم براي توانمندسازي برخوردار باشند.

ماده سوم (3) :

ارزش‌هاي ناظر بر اين طرح شامل:

1- توانمندسازي: توجه به ارتقاء قابليت­‌ها، مهارت‌ها و توانايي­‌هاي زنان سرپرست خانواده و اعضاي خانواده براي تغيير وضعيت زندگي خود به‌جاي دريافت حمايت و مستمري­‌هاي مالي؛

2- مردمي‌سازي: استفاده از ظرفيت حلقه‌­هاي مياني در توانمندسازي زنان سرپرست خانواده؛

3- پايدارسازي: تداوم فرايند توانمندسازي تا اطمينان از ثبات نتايج و عدم بازگشت زنان سرپرست خانواده به چرخه­ حمايت؛

4- هوشمندسازي: استفاده از ظرفيت فناوري‌هاي نوين اطلاعات و ارتباطات در تدوين فرايندها اعم از تشكيل پرونده، ارائه خدمات و پايش و ارزيابي فعاليت‌ها و نتايج؛

5- جامع‌­نگري: توجه به ابعاد مختلف برنامه‌هاي توانمندسازي زنان سرپرست خانواده؛

6- خانواده‌محوري: توجه به تحكيم و تعالي نهاد خانواده، ارتقاي ارزش‌هاي مطلوب خانوادگي و توجه به منابع و توانمندي­‌هاي اعضاي خانواده در فرايند توانمندسازي.

ماده چهارم (4): اهداف

الف) اهداف كلي:

1- هدف نهايي اين طرح، توانمندسازي زنان سرپرست خانواده با تكيه بر ظرفيت حلقه‌هاي مياني، بهسازي فرايندهاي ارائه‌ خدمت و هدفمند كردن ظرفيت‌هاي در اختيار شهرداري تهران مي‌باشد.

2- ايجاد تعامل و توسعه همكاري‌هاي فرابخشي شهرداري تهران با ساير دستگاه‌ها و نهادهاي دولتي و غيردولتي در شهر تهران با هدف حمايت از توانمندسازي زنان سرپرست خانواده.

ب) اهداف اختصاصي:

1- بهره‌گيري از ظرفيت حلقه‌­هاي مياني فعال در حوزه­ زنان سرپرست خانواده براي توانمندسازي، حمايت از اصلاح و بهبود فرايندهاي خدمت‌­رساني آن‌ها؛

2- كشف و ارتقاء قابليت‌هاي فردي، روان‌شناختي، اقتصادي، اجتماعي زنان سرپرست خانواده و اعضاي تحت تكفل با تكيه بر سازوكارهاي آموزشي، پشتيباني و تسهيل و توسعه دسترسي به منابع؛

3- بهبود محيط كسب‌وكار و استفاده بهينه از ظرفيت زيرساخت‌هاي مديريت شهري در راستاي حرفه‌آموزي، اشتغال و توسعه كارآفريني ويژه­ زنان سرپرست خانواده؛

ماده پنجم (5) :

شوراي سياست‌گذاري شامل اعضاي ذيل مي‌باشد:

1- معاون امور اجتماعي و فرهنگي شهرداري تهران (رئيس شورا)؛

2- يك نفر از اعضاي كميسيون فرهنگي و اجتماعي شوراي اسلامي شهر تهران با معرفي كميسيون مذكور و تصويب شوراي اسلامي شهر تهران؛

3- يك نفر از اعضاي ساير كميسيون‌هاي شوراي اسلامي شهر تهران با معرفي كميسيون فرهنگي، اجتماعي و تصويب شوراي اسلامي شهر تهران؛

4- مديرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشاركت‌هاي اجتماعي شهرداري تهران؛

5- مديركل امور بانوان شهرداري تهران (دبير شورا)؛

6- مديرعامل شركت ساماندهي مشاغل و اصناف مزاحم شهر تهران؛

7- رئيس ستاد توان‌افزايي و حمايت از سازمان‌هاي مردم نهاد شهر تهران يا يك نفر به انتخاب ستاد مذكور؛

8- يك نفر خبره‌ دانشگاهي يا حوزوي به پيشنهاد كميسيون فرهنگي و اجتماعي و تصويب شوراي اسلامي شهر تهران.

9- يك نفر از فعالان تشكل‌هاي مردم نهاد كه در زمينه توانمندسازي زنان تجربه عملي دارند (ترجيحاً از افرادي كه جزو جامعه هدف موضوع ماده دوم اين مصوبه باشند) به انتخاب كميسيون فرهنگي، اجتماعي.

تبصره يكم (1):

شوراي سياست‌گذاري مجاز است حسب نياز و ضرورت، از نمايندگان ساير دستگاه‌ها و نهادهاي ذي‌ربط يا اشخاص ذيصلاح براي شركت در جلسات شورا بدون حق رأي دعوت نمايد.

تبصره دوم (2):

احكام اعضاي شوراي سياست‌گذاري با امضاي معاون امور اجتماعي و فرهنگي شهرداري تهران و احكام نمايندگان شوراي اسلامي شهر تهران توسط رئيس شوراي اسلامي شهر تهران صادر مي‌گردد.

تبصره سوم (3):

جلسات شوراي سياست‌گذاري با حضور بيش از نصف اعضاي شوراي مذكور كه داراي حق رأي مي‌باشند رسميت يافته و مصوبات آن لازم‌الاجراست.

ماده ششم (6) :

شوراي سياست‌گذاري موظف است در جلسات منظم بصورت فصلي، ضمن تعيين راهبردهاي كلان، تصويب و ابلاغ اقدامات، دستورالعمل‌ها و برنامه‌هاي اجرايي ايجاد تعامل و تسهيل همكاري‌هاي فرابخشي و نظارت و پايش برنامه‌هاي اجرايي دستگاه‌هاي دخيل؛ ساختار، فرايند، زيرساخت‌ها، منابع انساني، بودجه و اعتبارات لازم را پيش‌بيني نموده و اقدامات لازم را جهت لحاظ نمودن آن در لايحه بودجه سنواتي شهرداري تهران و تصويب نهايي آن معمول نمايد.

ماده هفتم (7) :

محل استقرار دبيرخانه در اداره كل امور بانوان شهرداري تهران مي‌باشد.

ماده هشتم (8) :

وظايف دبيرخانه شامل:

1- دعوت از اعضاي شوراي سياست‌گذاري، برگزاري جلسات و ابلاغ صورت‌جلسات آن؛

2- پيگيري مصوبات شوراي سياست‌گذاري از اعضاي شوراي سياست‌گذاري و ساير بخش‌هاي شهرداري تهران؛

3- اخذ گزارش‌ها، نظارت، ارزيابي و تحليل آن‌ها و ارائه در شوراي سياست‌گذاري در بازه­‌هاي سه ماهه؛

4- ارائه پيشنهادهاي سياستي به شوراي سياست­گذاري؛

5- تهيه و تنظيم لوايح پيشنهادي مورد نياز در راستاي انجام طرح كه جهت اجرا نياز به مجوز يا تصويب شوراي اسلامي شهر تهران دارد و ارسال آن به شوراي اسلامي شهر تهران به‌منظور سير مراحل تصويب؛

6- تهيه و تنظيم گزارش‌هاي دوره‌اي از اقدامات و عملكرد مربوط به زنان سرپرست خانواده ساير بخش‌هاي شهرداري تهران، سازمان‌ها و نهادهاي دولتي و غيردولتي عضو شوراي سياست‌گذاري و ارائه آن در شوراي سياست‌گذاري و ساير مراجع.

ماده نهم (9): تشكيل كارگروه‌هاي تخصصي

دبيرخانه موظف است به منظور ارتقاء هماهنگي‌ها، پيگيري و نظارت بر اجراي مصوبات، ارائه نقطه نظرات تخصصي و پيشنهادهاي اجرايي و سياستي به شوراي سياست‌گذاري و جلب مشاركت و توسعه‌ همكاري با ساير دستگاه‌ها، نهادها و سازمان‌هاي دولتي، مردمي و بخش خصوصي نسبت به تشكيل كارگروه‌هاي تخصصي اقدام نموده و نظارت بر عملكرد و ارزيابي گزارش‌هاي ارائه شده را بر عهده گيرد.

تبصره يكم (1):

دبيرخانه در صورت نياز و با تأييد شوراي سياست‌گذاري مي‌­تواند كارگروه‌­­هاي تخصصي ديگري را ايجاد نمايد.

تبصره دوم (2):

هر كارگروه تخصصي يك مسئول راهبري خواهد داشت كه موظف به برگزاري مستمر جلسات و پيگيري امور است. مسئول راهبري هر كارگروه تخصصي به پيشنهاد دبيرخانه از ميان معاونان و مديران ادارات كل و سازمان‌هاي عضو شوراي سياست‌گذاري انتخاب مي‌شوند.

تبصره سوم (3):

در هر كارگروه تخصصي 3 الي 5 نفر از نيروهاي داخل و خارج از شهرداري تهران عضويت دارند و ساير اعضاي كارگروه‌هاي تخصصي از ميان صاحب‌نظران و فعالان حوزه‌هاي اجتماعي با پيشنهاد رئيس دبيرخانه و تأييد شوراي سياست‌گذاري انتخاب مي‌شوند.

تبصره چهارم (4):

هر كارگروه تخصصي موظف است هر سه (3) ماه گزارش جامعي از فعاليت‌هاي خود در شناسايي و فعال‌سازي منابع اجتماعي و نحوه­ همكاري آنها در توانمندسازي زنان سرپرست خانواده و تعداد خدمت گيرندگان در حوزه تخصصي خود ارائه دهد.

ماده دهم (10): الزامات اجرايي طرح

الف) عملياتي كردن اهداف طرح نيازمند الزامات و فرايندهاي مشخصي به شرح ذيل است:

1- شناسايي و استفاده بهينه از ظرفيت‌ها، زيرساخت‌ها و اماكن در اختيار مناطق 22گانه، سازمان‌ها و شركت‌هاي تابعه شهرداري تهران قابل استفاده در فرايند توانمندسازي گروه هدف؛

2- توانمندسازي نيروهاي انساني و كيفي­‌سازي ظرفيت‌هاي مرتبط با توانمندسازي زنان سرپرست خانواده در شهرداري تهران؛

3- شناسايي و ساماندهي حلقه‌هاي مياني فعال مرتبط با ظرفيت‌هاي موجود؛

4- توان‌­افزايي و مهارت‌­افزايي حلقه‌هاي مياني به‌منظور مشاركت اثربخش در فرايند توانمندسازي زنان سرپرست خانواده؛

5- توانمندسازي زنان سرپرست خانواده توسط حلقه‌هاي مياني؛

6- توسعه و ايجاد فرصت‌هاي شغلي و استانداردسازي خدمات متناسب با جمعيت هدف؛

7- ايجاد و توسعه‌ي زيرساخت‌هاي فناوري به‌منظور تسهيل روند ارائه‌ خدمات و رصد و پايش روندهاي توانمندسازي.

ب) شناسايي و استفاده بهينه از ظرفيت‌ها و زيرساخت‌هاي در اختيار شهرداري تهران در فرايند توانمندسازي گروه هدف؛

آسيب‌شناسي طرح‌هاي پيشين و فرايندهاي قبلي، نيازهاي روز جمعيت هدف و موانع و چالش‌هاي پيش‌رو بررسي شده و حلقه‌ اتصال اين نيازها به زيرساخت‌هاي در اختيار شهرداري تهران در حوزه توانمندسازي زنان سرپرست خانواده ايجاد گردد.

ج) توانمندسازي نيروهاي انساني و كيفي‌­سازي ظرفيت‌هاي مرتبط با توانمندسازي زنان سرپرست خانواده؛

به جهت استفاده از ظرفيت‌هاي مناطق 22گانه، سازمان‌ها و شركت‌هاي تابعه شهرداري تهران، به‌منظور كيفي‌­سازي ارائه خدمات به جمعيت هدف، مي‌­بايست در ابتدا نسبت به آموزش و ارتقاي نيروي انساني در ستاد و مناطق اقدام شود. همچنين استانداردهاي ايجاد، تجهيز، واسپاري و به‌كارگيري ظرفيت‌ها و زيرساخت‌هاي موجود و دستورالعمل‌هاي همه‌جانبه زير تدوين و نسبت به اجرا و كاربست دقيق آن اقدام گردد.

1- دستورالعمل‌هاي توانمندسازي شغلي (راهبردها و برنامه­‌هاي مهارت­‌آموزي، كاريابي، كارآفريني و پايدارسازي)، توانمندسازي رواني اجتماعي (ارزيابي و ارائه مداخلات رواني و خدمات اجتماعي)، جسمي، معنوي و اقتصادي؛

2- تدوين محتواي آموزشي ويژه‌ مددكاران اجتماعي شامل مداخلات مددكاري اجتماعي، دستورالعمل بازديد از منزل؛

3- تدوين محتواي آموزشي ويژه‌ مددجويان و فرزندان آن‌ها شامل كشف و ارتقاي قابليت‌هاي فردي، رواني و اجتماعي؛

4- دستورالعمل‌ها و آيين‌­نامه‌­هاي نحوه­ استانداردسازي و واگذاري زيرساخت‌ها و فضاها با لحاظ‌كردن سازوكارهاي پيشگيري از مبادي انحصار، توزيع رانت و انحراف از اهداف طرح؛

5- دستورالعمل‌هاي ارائه حمايت و تسهيلات اعم از بسته‌­هاي معيشتي، فرهنگي، ورزشي، استفاده از تنخواه و امثالهم؛

6- دستورالعمل‌هاي نظارت، پايش و ارزيابي عملكرد در دو سطح ميداني و در بستر فناوري؛

7- آيين‌نامه تأييد صلاحيت، ظرفيت‌­سنجي و رتبه‌بندي حلقه‌هاي مياني؛

8- شرح وظايف كارگروه‌هاي تخصصي مستقر در دبيرخانه.

د) شناسايي و ساماندهي حلقه‌هاي مياني فعال مرتبط با ظرفيت‌هاي موجود؛

توانمندسازي زنان سرپرست خانواده از طريق حلقه‌هاي مياني مستعد و توانمند انجام مي‌شود. در اين راستا دبيرخانه طرح، سالانه و با استفاده از معيارهاي تدوين‌شده به‌صورت مرحله‌اي، به شناسايي، ظرفيت‌سنجي، گزينش، رتبه‌­بندي و تشكيل شناسنامه حلقه‌هاي مياني اقدام مي‌كند.

تبصره:

براي گروه‌­هايي علاقمند و فعال در اين حوزه كه ثبت نشده‌­اند، بعد از تشكيل شناسنامه به عنوان «تشكل محلي» در ستاد توان‌افزايي و حمايت از فعاليت سازمان‌هاي مردم‌نهاد مي­‌توانند فرايند فوق را طي كنند.

هـ) توان‌­افزايي و مهارت‌­افزايي حلقه‌هاي مياني به‌منظور مشاركت اثربخش در فرايند توانمندسازي زنان سرپرست خانواده؛

حلقه‌هاي مياني منتخب براي اجراي طرح نيازمند آموزش هستند. دوره‌هاي توان‌افزايي علاوه بر آموزش ابعاد جامع توانمندسازي، به ايجاد ادبيات مشترك و استانداردهاي لازم در ارائه خدمات و ايجاد شبكه‌اي فعال از حلقه‌هاي مياني براي هماهنگي هرچه بيشتر در اجراي طرح كمك مي‌كند. بدين منظور دبيرخانه طرح و با نظارت ستاد توان‌افزايي و حمايت از فعاليت سازمان‌هاي مردم‌نهاد پس از ايجاد حلقه‌ اول و در ابتداي شروع طرح و همچنين به صورت سالانه نسبت به بازآموزي آنها اقدام كند.

و ) توانمندسازي زنان سرپرست خانواده توسط حلقه‌هاي مياني

حلقه‌هاي مياني وظيفه اجراي عمليات توانمندسازي زنان سرپرست خانواده را بر عهده دارند. هركدام از حلقه‌‌هاي مياني منتخب بر اساس رتبه مشخص‌شده طبق بند "د"، مسئوليت توانمندسازي تعدادي از زنان سرپرست خانواده را ضمن تشكيل پرونده، ارزيابي جامع، تدوين و اجراي برنامه جامع توانمندسازي منحصربه فرد، پايدارسازي و تثبيت نتايج بر عهده دارند.

ز) توسعه و ايجاد فرصت‌هاي شغلي و استانداردسازي خدمات متناسب با جمعيت هدف

دبيرخانه موظف است به منظور اطمينان از توانمندسازي جمعيت هدف و به‌منظور پايدارسازي فرايندهاي خدمت‌رساني، با توجه به موارد زير فرصت‌هاي شغلي مطلوب براي زنان سرپرست خانواده ايجاد نمايند:

1- طراحي و پياده‌سازي برنامه‌هاي حوزه‌ توسعه‌ مشاغل خانگي؛

2- استفاده از ظرفيت شتاب‌دهنده‌هاي شغلي فعال و متناسب با توانمندي و شرايط گروه هدف؛

3- بهره‌گيري از ظرفيت كارآفرينان اجتماعي؛

4- استفاده‌ مؤثر از توان مراكز كوثر، مراكز تسهيل و توسعه كسب‌وكار، بازارچه‌هاي خوداشتغالي شركت ساماندهي مشاغل و اصناف مزاحم شهر تهران و غرفه‌هاي سازمان مديريت ميادين ميوه و تره بار شهرداري تهران، شركت شهروند و ساير زيرساخت‌هاي موجود در شهرداري؛

5- توسعه نظام‌هاي پشتيبان شغلي و ارتقاي زنجيره‌ تأمين؛

6- ايجاد پيوندهاي برخط با سكو‌هاي فروش مجازي به منظور توسعه‌ و هوشمندسازي اشتغال زنان سرپرست خانواده؛

ح) ايجاد و توسعه‌ زيرساخت‌هاي فناوري به‌منظور تسهيل روند ارائه‌ خدمات و رصد و پايش روندهاي توانمندسازي,؛

دبيرخانه بايد به‌منظور هوشمندسازي و يكپارچه‌­سازي سازوكارهاي ثبت اطلاعات، ارزيابي، اخذ گزارش و نظارت بر فرايند عملياتي توانمندسازي زنان سرپرست خانواده از ظرفيت سازمان فناوري اطلاعات و ارتباطات شهرداري تهران براي توسعه پايگاه داده، «سامانه­ توانمندسازي زنان سرپرست خانواده» و نرم‌­افزارهاي هوشمند با تعريف دسترسي‌هاي مشخص منطبق بر نياز طرح بهره بگيرد:

1- طراحي و پياده‌سازي فلوچارت‌هاي ارائه‌ خدمت به جمعيت هدف در سامانه؛

2- ايجاد دسترسي به محتواي آموزشي طبقه‌بندي شده بر اساس ويژگي‌هاي جامعه‌ هدف؛

3- طراحي خودكار الگوريتم و نقشه‌هاي توانمندسازي بر اساس پروفايل‌هاي كاربري؛

4- طراحي و بكارگيري سيستم مديريت پروژه‌ برخط به‌منظور پايش لحظه‌اي روند اجرا.

ماده يازدهم (11):

دبير شوراي سياست‌گذاري موظف است پس از استقرار و تشكيل دبيرخانه، حداكثر ظرف مدت سه (3) ماه، نسبت به تهيه و ارسال دستورالعمل‌هاي اجرايي به شوراي سياست‌گذاري به منظور بررسي، تأييد و ابلاغ اقدام نمايد.

ماده دوازدهم (12):

شهرداران مناطق بيست و دوگانه و مديران عامل سازمان‌ها و شركت‌هاي تابعه شهرداري تهران به‌عنوان بالاترين مقام مسئول موظف‌اند نسبت به اجراي دستورالمعل‌ها و سياست‌هاي ابلاغي دبيرخانه اقدام نمايند و در صورت قصور و عدم همكاري مطلوب، مي‌بايست نسبت به سازمان­ها و نهادهاي نظارتي پاسخگو باشند.