استفاده از ظرفيت همكاري و مشاركت‌هاي شهرداري تهران در پيش‌گيري و كاهش آسيب‌هاي اجتماعي شهر تهران

استفاده از ظرفيت همكاري و مشاركت‌هاي شهرداري تهران در پيش‌گيري و كاهش آسيب‌هاي اجتماعي شهر تهران

ماده يكم (1):

با استناد به سند چشم‌انداز بيست ساله نظام جمهوري اسلامي ايران،قانون برنامه پنجم توسعه كشور، وظايف مندرج در ماده هفتاد و يكم (71) قانون تشكيلات،وظايف و انتخابات شوراهاي اسلامي كشور و انتخاب شهرداران، ماده پنجاه و پنجم (55) قانون شهرداري‌ها و هم‌چنين بندهاي هشتم (8) و نهم (9) راهبرد چهارم برنامه پنج ساله شهرداري تهران و وظايف و اختيارات سازمان رفاه و خدمات و مشاركت‌هاي اجتماعي شهرداري تهران، موارد ذيل را به دولت و مجلس شوراي اسلامي، قوه قضاييه و سازمان صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران پيشنهاد مي‌نمايد:

الف – از دولت جمهوري اسلامي ايران در خواست مي شود كه بر اساس تكاليف مندرج در قوانين توسعه چهارم و پنجم در ارتباط با جرائم و ناهنجاري‌هاي اجتماعي و صيانت از حقوق شهروندي و حمايت از اقشار آسيب ديده اجتماعي و جلب مشاركت نهاد‌هاي مردم نهاد گزارشي از عملكرد و برنامه‌هاي آتي خود در اين زمينه را تهيه و جهت تنوير افكار عمومي در اختيار رسانه‌ها قرار دهد.

ب – از قوه قضاييه در خواست مي‌شود كه در اجراي قانون پيشگيري از جرائم ، برنامه‌هاي لازم را بر اساس رويكرد پيشگيرانه تدوين و با جلب مشاركت دستگاه‌هاي اجرايي ذي ربط و افراد و گروه‌هاي داوطلب ذي‌صلاح آن‌ها را به مورد اجرا بگذارد.

ج – از مجلس شوراي اسلامي در خواست مي‌شود كه قانون جامعي را در خصوص كاهش آسيب‌ها و تهديدات اجتماعي و پيشگيري از جرائم اجتماعي به ويژه آنچه موجب جريحه‌دار شدن وجدان عمومي جامعه مي‌شود تدوين و تصويب نمايد. هم‌چنين وضع مقررات خاص براي حمايت جدي و موثر از نهاد‌هاي دولتي و شبه دولتي (عمومي) و نيز سازمان‌هاي مردم‌نهاد و بخش خصوصي فعال در اين زمينه‌ها مورد تقاضا است.

د – از سازمان صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران به عنوان رسانه ملي در خواست مي‌شود كه در قالب برنامه‌هاي مستقيم و غيرمستقيم موضوع آموزش مهارت‌هاي زندگي و ترويج رفتارهاي مسالمت‌جويانه و كنترل خشم و حركات ناشي از آن را به طور جدي مورد توجه قرار داده و جامعه و به خصوص نسل جوان را با آثار و عوارض سوء رفتار‌هاي خشونت آلود و اقدامات مغاير اخلاق و قانون آشنا سازند.

ماده دوم (2):

شهرداري تهران موظف است تا با به‌كارگيري تمامي ظرفيت‌ها و امكانات مادي و معنوي در اختيار خود و جلب همكاري و مشاركت ساير نهادها و دستگاه‌هاي مرتبط از جمله سازمان بهزيستي و نيروي انتظامي اقدامات و فعاليت‌هاي لازم را در قالب راهبردهاي به شرح ذيل در جهت پيشگيري، كاهش و مبارزه با آسيب‌هاي اجتماعي در شهر تهران به انجام رساند.

الف ـ در حوزه مطالعات

مشاركت و همكاري و انجام تحقيقات و پژوهش در موارد ذيل با تعامل و هماهنگي نهادهاي ذي‌ربط شامل : سازمان بهزيستي، نيروي انتظامي، مراكز علمي و تحقيقاتي و دانشگاه‌ها، شوراياري‌ها، سازمان‌هاي مردم‌نهاد، شوراي فرهنگ عمومي و شوراي اجتماعي كشور و ساير اشخاص حقيقي و حقوقي ذي‌ربط :

1- ارزيابي جامع و علمي در خصوص آسيب‌هاي اجتماعي با شاخصه‌هاي ذيل:

تعريف، طبقه‌بندي انواع، ويژگي‌ها و مصاديق آسيب‌هاي اجتماعي،‌ميزان،‌ شدت و دامنه خطر آسيب‌ها و ناهنجاري اجتماعي در شهر تهران

2- تهيه اطلس و gis آسيب‌شناسي محله‌هاي شهر تهران و تعيين نقاط پرخطر اجتماعي

3- رصد تحولات جريان‌هاي تأثيرگذار اجتماعي و اقتصادي بر مسائل اجتماعي شهر تهران و آينده‌پژوهي و آينده‌نگاري روند تغيير و تحولات آسيب‌ها و ناهنجاري‌هاي اجتماعي شهر تهران

4- انجام مطالعات تطبيقي و بهره‌برداري از پژوهش‌ها و تجارب سياست‌گذاري و برنامه‌ريزي در كشورهاي موفق در مواجهه با آسيب‌ها و ناهنجاري‌هاي اجتماعي‌

5- حمايت از پژوهش‌هاي كاربردي (پايان‌نامه‌ها و رساله‌هاي دانشگاهي) و كاربست آن‌ها در برنامه‌ريزي جهت پيشگيري و مقابله با انواع آسيب‌هاي اجتماعي

ب ـ در حوزه اجرايي :

اقدام، مشاركت و حمايت در امور اجرايي با تعامل و هماهنگي ساير دستگاه‌ها و نهادهاي دولتي،عمومي و غيردولتي و اشخاص حقوقي و حقيقي ذي‌ربط در موارد ذيل :

1- تأسيس و راه‌اندازي مركز نوسانات آسيب‌ها و ناهنجاري‌هاي اجتماعي با كاربري‌هاي ذيل :

الف ـ طراحي، تدوين و استقرار نظام پايش و سنجش كم و كيف آسيب‌ها و ناهنجاري‌هاي اجتماعي

ب ـ دستيابي به gis آسيب‌هاي اجتماعي در شهر تهران

ج ـ بررسي نوسانات كيفيت زندگي در ابعاد ذهني، عيني و رضايت از زندگي در شهر تهران

2- اشتغال‌زايي با رويكرد حمايتي

3- كارآفريني و هم‌چنين آموزش‌هاي حرفه‌اي متناسب با بازار كار

4- بستر سازي به منظور حمايت و مشاركت در شبكه‌هاي حمايتي مردمي در خانواده (كمك به ايجاد صندوق هاي حمايت از خانواده) و اجتماعات محل و مشاركت در برنامه هاي مراقبت و حمايت هاي اجتماعي

5- توانمندسازي فرهنگي شهروندان به ويژه جوانان در كنترل و مراقبت محيط فردي و جمعي(مناطق و محلات شهري پر خطر)

6- به هنگام‌سازي، آسان سازي و پايدار سازي ازدواج از طريق تقويت برنامه هاي فرهنگي، توانمندسازي و تامين اعتبارات و تسهيلات رفاهي در شهر تهران

7- آموزش مهارت‌هاي زندگي و فنون ارتباطي با رويكرد خويشتن‌داري و مهار خشم و پرخاشگري در زندگي خانوادگي، سازماني و در سطح شهري

8- ارتقاء آگاهي شهروندان به ويژه در رده سني جوانان با قوانين و حقوق و تكاليف شهروندي، شهرنشيني

9- توسعه كانون‌هاي اجتماع‌محور در سطح محلات با موضوعات فرهنگي و اجتماعي

10- اجراي برنامه‌هاي ويژه فرهنگي، اجتماعي و خدمات پيشگيرانه در بافت هاي فرسوده و سكونت‌گاه‌هاي غيررسمي شهري

11- اجرا و توسعه برنامه‌هاي پرمخاطب و جذاب در وسايل ارتباط‌جمعي با هدف تقويت ارزش‌ها و هنجارهاي اجتماعي

12- حمايت از استعدادها و سرمايه‌هاي اجتماعي و فرهنگي مانند هنرمندان، نويسندگان و توليدكنندگان كالاها و خدمات فرهنگي و هنري

13- تقويت برنامه‌هاي هويتي و غني‌سازي اوقات فراغت سالم با مديريت مشاركتي شهروندان و گسترش و تقويت برنامه‌هاي ارتقاي سلامت رواني و نشاط اجتماعي با بهره‌برداري از تمامي ظرفيت‌ها و امكانات ورزشي، فرهنگي، هنري، گردشگري و تفريحي سالم

14- اجراي برنامه‌هاي اصلاح نگاه شهروندان و بهبود رفتارهاي اجتماعي آنان براي پيشگيري از آسيب‌هاي اجتماعي از طريق آموزش‌هاي همگاني

15- جلب مشاركت موسسات خصوصي جهت توليد و عرضه كالاها و خدمات فرهنگي و هنري با محتواي بومي با كيفيت مناسب با مقتضيات و نيازهاي امروزي نسل جوان

16- برنامه‌هاي خانه سازي‌هاي مشاركتي جهت ايجاد سرپناه براي بي‌خانمان‌ها

17- برنامه‌هاي توانمندسازي، اقدام اجتماعي و مشاركتي از طريق سازمان‌هاي مردم‌نهاد در محلات جرم‌خيز و آسيب‌زا با فعاليت‌هاي اجتماع‌محور

18- گسترش و تقويت برنامه‌هاي خدمات سلامت رواني و اجتماعي و مداخله در بحران مشاوره روان‌شناختي و مددكاري اجتماعي

19- گسترش آموزش هاي مربوط به شيوه‌هاي درست مواجهه با نابهنجاري‌هاي اجتماعي و فرهنگي و كار فرهنگي در كنار كنترل نيروي انتظامي

20- لحاظ كردن رويكرد كاهش آسيب‌هاي اجتماعي و پيشگيري از آسيب‌زا بودن در طراحي شهري و پيشگيري از شكل‌گيري فضاهاي بي‌دفاع شهري و بهسازي فضاهاي آسيب‌زاي موجود

21- شناسايي به موقع افراد در معرض آسيب و آسيب‌ديده اجتماعي و ارجاع به مراجع ذيصلاح

22- كاهش آسيب در گروه‌هاي آسيب ديده و در معرض آسيب اجتماعي مانند كودكان خياباني، زنان در معرض خشونت، افراد نيازمند، خانواده‌هاي بي‌سرپناه و بي‌خانمان‌ها

ماده سوم (3):

به منظور برنامه‌ريزي و هماهنگي مطلوب بين دستگاه‌هاي مرتبط كميته برنامه‌ريزي و نظارت با عضويت اعضاي ذيل تشكيل مي‌شود :

1- رييس كميسيون فرهنگي اجتماعي شوراي اسلامي شهر تهران به عنوان رييس كميته

2- معاون فرهنگي ، اجتماعي شهرداري تهران به عنوان دبير كميته

3- مديرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشاركت‌هاي اجتماعي شهرداري تهران

4- نماينده دادگستري استان تهران

5- رييس سازمان بهزيستي استان تهران

6- فرمانده نيروي انتظامي تهران بزرگ

7- رييس كميته امداد امام خميني استان تهران

8- رييس آموزش و پرورش شهر تهران

9- روساي دانشگاه‌هاي علوم پزشكي تهران و شهيد بهشتي

10- دو نفر از دبيران شوراياري‌هاي مناطق شهر تهران به انتخاب و معرفي ستاد هماهنگي شوراياري‌ها

11- دو نفر نماينده از سازمان‌هاي مردم‌نهاد مرتبط به انتخاب كميسيون فرهنگي و اجتماعي شوراي اسلامي شهر تهران

12- دو نفر از صاحب‌نظران و اساتيد دانشگاهي به پيشنهاد كميسيون فرهنگي و اجتماعي و تاييد شوراي اسلامي شهر تهران

تبصره يكم (1):

شهرداري تهران موظف است ريز برنامه‌ها و فعاليت‌هاي اجرايي مرتبط با راهبردهاي ذكرشده در دو بخش مطالعاتي و اجرايي را با در نظر گرفتن اولويت‌هاي آسيب‌هاي اجتماعي تهيه و در قالب برنامه‌هاي عملياتي زمان‌بندي‌شده به تاييد و تصويب كميسيون فرهنگي و اجتماعي برساند.

تبصره دوم (2):

بودجه مربوط به اجراي اين طرح در برنامه و بودجه سنواتي معاونت فرهنگي و اجتماعي شهرداري تهران (سازمان رفاه ، خدمات و مشاركت‌هاي اجتماعي شهرداري تهران) پيش‌بيني خواهد شد.

تبصره سوم (3):

شهرداري تهران موظف است آن بخش از موانع و چالش‌هاي اجراي اين مصوبه كه نيازمند پيشنهاد قانون و مقررات جديد يا اصلاح قوانين و مقررات موجود است را در قالب لايحه به شوراي اسلامي شهر تهران ارائه نمايد.

تبصره چهارم (4):

شهرداري تهران موظف است گزارش حسن اجراي اين مصوبه را هر شش ماه يك‌بار همراه با شناسايي نقاط ضعف، قوت و راه‌كارها و نوع و ميزان تعامل و همكاري دستگاه‌هاي مربوط تهيه و به شوراي اسلامي شهر تهران ارائه نمايد.

پيوست‌هاي مصوبه شامل :

1- تعاريف

2- عنوان آسيب‌ها و مسائل اجتماعي

3- اهميت و اولويت مسائل و آسيب‌هاي اجتماعي

4- مستندات قانوني در حوزه آسيب‌هاي اجتماعي

5- مشكلات و موانع سياست‌گذاري و اجراي برنامه‌هاي آسيب‌هاي اجتماعي در شهر تهران

6- الزامات اجرايي طرح پيشگيري و مقابله با آسيب‌هاي اجتماعي()

7- سازمان‌هاي همكار در شهرداري تهران

8- ساختار اجرايي

9- روند اجراي برنامه‌هاي مرتبط با آسيب‌هاي اجتماعي در شهرداري

10- ماتريس اجتماعي برنامه‌هاي كاهش آسيب

11- مطالعات صورت گرفته

12- مهم‌ترين آسيب‌ها و تهديدات اجتماعي ايران در دهه آتي

1- تعاريف

آسيب‌هاي اجتماعي: به هر نوع عمل فردي يا جمعي اطلاق مي‌شود كه در چارچوب اصول اخلاقي و قواعد عام عمل جمعي جامعه محل فعاليت كنش‌گر قرار نمي‌گيرد و لذا با منع قانوني و قبح اخلاقي مواجه مي‌گردد.(عبدالهي،1381)

مساله اجتماعي: شرايط يا مواردي است كه جامعه، آن‌ها را به منزله خطري براي راه و رسم زندگي و يا راحتي خود مي‌داند و بنابراين ناگزير بايد در صدد رفع يا تعديل آن‌ها برآيد.(اورعي، 1374)

انحراف اجتماعي:كجروي يا انحراف اجتماعي به رفتاري اطلاق مي‌شود كه بر خلاف هنجارهاي اجتماعي يك جامعه باشد و به عبارتي رفتاري است كه با هنجارهاي اجتماعي، همنوايي، همصدايي و همساني ندارد(قاسم پور،1389).

جرم: جرم يك پديده طبيعي و اجتماعي است كه از شرايط فرهنگي و تمدن هر جامعه ناشي مي‌شود و شامل هر عملي است كه وجدان عمومي را جريحه‌دار مي‌كند و از تضاد موجود بين عمل فرد و مصالح اجتماعي حاصل خواهد شد(اميل دوركيم-كتاب قواعد اجتماعي). در كل جرم پديده‌اي است ضد اجتماعي كه موجب اختلال در نظم و امنيت جامعه و كشور مي‌شود و پيگرد قانوني به دنبال دارد.

پيشگيري: عبارت است از كليه اقداماتي كه هدف آن كنترل و كاهش آسيب‌هاي اجتماعي و بازگشت افراد آسيب‌ديده اجتماعي به جامعه و زندگي سالم و مستقل مي باشد.

پيشگيري سطح اول: شامل كليه اقدامات و برنامه‌هايي است كه هدف آن جلوگيري از گرايش به آسيب‌هاي اجتماعي و ارتقا سطح سلامت و كيفيت زندگي در آحاد جامعه و به ويژه افراد در معرض آسيب اجتماعي مي‌باشد.

پيشگيري سطح دوم: شامل كليه اقدامات و برنامه‌هايي است كه هدف آن‌ها شناسايي افراد آسيب‌ديده اجتماعي و انجام مداخلات به موقع به منظور ارائه خدمات تخصصي در كوتاه ترين زمان به آن مي‌باشد تا زمينه بازگشت آن‌ها به جامعه و زندگي سالم و مستقل فراهم گردد.

پيشگيري سطح سوم: شامل كليه اقدامات و برنامه‌هايي است كه هدف آن توانمندسازي(قادرسازي و بازتواني) افراد آسيب‌ديده اجتماعي به منظور بازگشت آن‌ها به زندگي سالم در جامعه و جلوگيري از آثار سوء ناشي از آسيب‌هاي اجتماعي در افراد آسيب‌ديده اجتماعي، خانواده و اجتماع مي‌باشد.

متكدي: فردي است كه بوسيله شيادي، عوام‌فريبي و جلب توجه ديگران با مطالبه مستقيم و يا راه‌هاي گوناگون درخواست كمك مي كند.

اعتياد: عبارتست از يك بيماري مزمن و اوليه كه از طريق نقص در كنترل مصرف مواد موثر بر سيستم اعصاب مركزي و نيز نقص در كنترل رفتارهاي ناهنجار مشخص مي‌شود ويژگي‌هاي اصلي آن نيز عبارتست از تغييرات در خلق مصرف مداوم داروهاي اعتيادآور عليرغم ايجاد عوارض سوء جسمي رواني و اجتماعي كه همانند ديگر بيماري‌هاي مزمن مي تواند پيشرونده عودكننده و كشنده باشد و عموماً بخشي از آنان باعث نقض قانون و تجاوز به حريم ديگران و آسيب‌رساني به ساختارهاي اجتماعي مي‌شود.

كودك خياباني : افراد كمتر از 18 سال تمام كه به صورت محدود يا نامحدود در خيابان به سر مي‌برند، اعم از كودكي كه هنوز با خانواده خود تماس دارد و از سرپناه برخوردار است و يا كودكي كه خيابان را خانه خود مي‌داند و رابطه او با خانواده به حداقل رسيده است و يا اساساً چنين ارتباطي وجود ندارد.

كودك فرار : به كودكاني اطلاق مي‌شود كه محل زندگي خود را بدون اجازه والدين يا مراقبين خود ترك كرده و حاضر به بازگشت نمي‌باشد.

كودك كار: افراد كمتر از 18 سال تمام كه نقش عمده‌اي در تأمين معاش خانواده به دليل موقعيت نامطلوب اقتصادي خانواده خود داشته و حذف كار كودك بر تداوم حيات خانواده تأثير نامطلوب خواهد داشت.

دختران فراري : به دختراني اطلاق مي‌شود كه به دلايل گوناگون، مانند اعتقاد به اينكه خانواده به آن‌ها بي‌توجهي كرده يا تحت تاثير ساز وكارهاي رواني و ذهني براي رسيدن به امنيت رواني و رهايي از سلطه والدين تحميلي و ناسازگار خود در پي يافتن قدرتي شايسته‌تر از والدين خويش بر مي‌آيند تا با تسليم و اطاعت از آن‌ها نگراني و اضطراب دروني خود را كاهش دهند.

افراد بي‌خانمان : به كساني اطلاق مي‌شود كه معمولاً در اماكن عمومي به‌صورت شبانه روزي زندگي مي‌كنند.

اسكان غيررسمي (حاشيه‌نشيني) : اسكان غيررسمي نحوه سكونت خود رو يا بدون برنامه‌ايست كه افراد بدون اجازه و يا پرداخت اجاره بها مكان‌ها را اشغال مي‌كنند و آن‌ها را پناهگاه خويش قرار مي‌دهند.

زنان خياباني: به زناني اطلاق مي‌گردد كه از طريق ايجاد روابط جنسي نامشروع ، كسب درآمد و گذران معيشت مي‌نمايند و به ارزش‌هاي اخلاقي و اجتماعي پايبند نمي‌باشند .

نزاع و درگيري دسته جمعي: نزاع و درگيري دسته‌جمعي به معناي رفتاري است كه از نظر عموم به مزاحمت،عربده‌كشي،اذيت و آزار افراد جامعه مي انجامد و موجب سلب امنيت و آرامش مردم مي‌شود.

طلاق: در معني لغوي يعني رها‌شدن از قيد نكاح ولي تعريف جامع و مانع طلاق در حقوق مدني بدين شرح است «طلاق عبارتست از انحلال عقد نكاح دايم در زمان حيات زوجين با اراده مرد يا به تقاضاي زن با شرايط معين».

2- ليست عنوان آسيب‌ها و مسائل اجتماعي

منبع:آسيب‌هاي اجتماعي و راهكارهاي برون رفت از آن ـ وحيد قاسم‌پور

3- اهميت و اولويت مسائل و آسيب‌هاي اجتماعي از منظر مديريت شهري و بر اساس مستندات قانوني، ظرفيت‌ها و مقدورات شهري

4- مستندات قانوني در حوزه آسيب‌هاي اجتماعي

* برنامه پنج ساله شهرداري تهران :

قسمت د) برنامه‌هاي مرتبط با مفاد راهبرد چهارم سند جامع شهر تهران :

بند (7) : شهرداري تهران موظف است با همكاري و هماهنگي كليه نهادهاي دولتي، عمومي و مدني ذي‌ربط در چارچوب قوانين و مقررات موضوعه به منظور حمايت از توانمندسازي زنان سرپرست خانوار، دختران و كودكان در معرض آسيب و آسيب‌ديده اجتماعي و سالمندان نسبت به تهيه و ارائه برنامه مشخص حداكثر ظرف مدت 6 ماه از زمان ابلاغ اين مصوبه با لحاظ موارد ذيل به شوراي اسلامي شهر تهران اقدام نمايند.

7-1- حمايت و توانمندسازي زنان و دختران در معرض آسيب و آسيب‌ديده با همكاري سازمان‌هاي دولتي و غيردولتي مسئول.

7-2- حمايت از ظرفيت‌سازي سازمان‌هاي غيردولتي، نهادهاي مدني و كانون‌هاي زنان به منظور ارتقاء توانمندي آنان در حمايت از زنان و دختران در معرض آسيب و آسيب‌ديده.

7-3- گسترش واحدهاي مشاوره رواني و حقوقي در مراكز مهارت‌آموزي جهت ارائه خدمات روانشناختي و قضايي زنان و دختران در معرض آسيب و آسيب‌ديده.

7-4- گسترش آموزش‌هاي فني و حرفه اي و مهارت‌هاي زندگي به زنان و دختران در معرض آسيب و آسيب‌ديده در قالب گروه‌هاي هميار مستقر در مراكز نگهداري

7-5- ارائه طرح جامع مداخلات شهرداري به عنوان سهم و مشاركت شهرداري تهران در تاًمين مسكن حمايتي زنان سرپرست خانوار در راستاي طرح ملي جامع مسكن در چارچوب مصوبه شوراي اسلامي شهر تهران، و ضوابط و مقررات طرح‌هاي جامع و تفصيلي

بند (8) : شهرداري تهران مكلف است با همكاري سازمان‌هاي دولتي و غيردولتي ذي‌ربط در چارچوب قوانين و مقررات موضوعه نسبت به تهيه طرح جامع مهار، كنترل و كاهش آسيب‌هاي اجتماعي شهر تهران تا پايان سال اول برنامه، با لحاظ محورهاي ذيل اقدام نمايد.

8-1- مطالعه و آسيب شناسي محله‌اي شهر تهران و بررسي روند تغيير معضلات اجتماعي و پيش‌بيني و ارائه راه‌كارهاي لازم

8-2- شناسايي نقاط آسيب‌خيز و بحران‌زاي اجتماعي در بافت شهري و حاشيه شهر و ايجاد همگرايي و خدمات مديريتي در جهت ارائه منسجم حمايت‌هاي اجتماعي، خدمات بهداشتي – درماني، مددكاري، مشاوره اجتماعي و حقوقي، با اعمال راهبرد همكاري بين بخشي، جلب مشاركت اجتماعي و توانمندسازي پيشگيرانه و نيز برنامه جامع مديريت آسيب‌هاي اجتماعي در مناطق شهري تهران.

8-3- گسترش مهارت‌هاي اجتماعي و مجموعه اقدامات مرتبط با توانمندسازي پيشگيري عمومي در خانواده‌هاي در معرض آسيب و جلوگيري از افتادن در بستر آسيب و مديريت و كنترل با لحاظ تبعات ناشي از رفتارهاي تاثيرگذار آسيب‌ديدگان اجتماعي در جامعه.

8-4- ساماندهي، بازتواني و كمك به استقلال و خودكفايي آسيب‌ديدگان اجتماعي و فراهم‌نمودن زمينه بازگشت آن‌ها به جامعه از طريق راه‌كارهاي چون حرفه آموزي و فراهم آوردن زمينه‌هاي اشتغال مددجويان يادشده.

8-5- شناسايي، كالبدشكافي و بررسي همه‌جانبه عوامل اثرگذار بر پيدايش آسيب‌هاي اجتماعي و پيامدهاي آن با لحاظ تفاوت‌هاي فردي و گروهي مددجويان يادشده.

8-6- گسترش طرح مددكار شهر و ارائه خدمات مشاوره‌اي و روانشناختي در مراكز فرهنگي اجتماعي.

* مصوبات شوراي اسلامي شهر تهران :

1- مصوبه بيست و چهارمين جلسه شوراي اسلامي شهر تهران(دوره دوم) در خصوص ساماندهي متكديان

× الزام شهرداري در شناسايي و جمع‌آوري بي‌خانمان‌ها، متكديان، افراد بي‌سرپرست و متواري

* مصوبه هيئت وزيران مورخ 1384/4/26 در خصوص ساماندهي كودكان خياباني

بر اساس ماده 6 – بند 3 مصوبه مذكور وظايف شهرداري عبارتند از :

× تخصيص و تجهيز فضاي فيزيكي مناسب جهت اجراي مراحل ساماندهي به استناد ماده (6) قانون شهرداري‌ها.

× تامين امكانات مورد نياز ساماندهي يا اجراي تصميمات كارگروه اجتماعي استان

* بند 5 ماده 55 قانون شهرداري در خصوص ساماندهي متكديان :

× جلوگيري از گدايي و واداشتن گدايان به كار و توسعه آموزش عمومي و ...

* مصوبه شوراي عالي اداري مورخ 1378/2/15 در خصوص ساماندهي متكديان

بر اساس ماده 2 مصوبه مذكور وظايف شهرداري عبارتند از :

× معرفي نماينده تام‌الاختيار خود به مجتمع‌هاي اردوگاهي براي انجام وظايف دستگاه متبوع

* مجتمع اردوگاهي : محلي است كه زير نظر فرمانداري در شهرهاي بزرگ تشكيل مي‌شود و مسئوليت نگهداري موقت، شناسايي وضعيت، گر‌وه‌بندي و تعيين تكليف گروه موضوع اين مصوبه را به عهده دارد.

× تامين محل و امكانات و تجهيزات اوليه مورد نياز اردوگاه

بر اساس ماده 3 مصوبه مذكور وظايف شهرداري عبارتند از :

× شناسايي و جمع‌آوري و تحويل افراد موضوع اين مصوبه به مجتمع اردوگاهي

* افراد مشمول مصوبه عبارتند از: افراد معلول و ناتوان(اعم از جسمي و ذهني) بي‌سرپرست، مجهول‌الهويه، در راه مانده، گمشده، متواري، افراد نيازمند غيرحرفه اي، متكديان و ولگردان حرفه‌اي .

* لازم به ذكر است نيروي انتظامي در اين مورد همكاري لازم را با شهرداري به عمل خواهد آورد.

* وظايف و اختيارات سازمان رفاه، خدمات و مشاركت‌هاي اجتماعي مندرج در اساس‌نامه در ارتباط با آسيب‌هاي اجتماعي :

1. برنامه ريزي به منظور حمايت از ارائه خدمات اجتماعي رواني ، مددكاري ، پيشگيرانه و حمايتي از افراد آسيب‌ديده و در معرض آسيب‌هاي اجتماعي ، با استفاده از ظرفيت‌هاي بخش خصوصي و نهادهاي مدني ذي‌ربط و همچنين با همكاري كليه نهادهاي دولتي مسئول در اين خصوص

2. برنامه‌ريزي جهت حمايت از توسعه مراكز مشاوره، آموزشي و توانبخشي در زمينه‌هاي اجتماعي و فرهنگي مورد نياز شهروندان با هماهنگي و همكاري كليه نهادهاي دولتي و مدني ذي‌ربط

5- مشكلات و موانع سياست‌گذاري و اجراي برنامه‌ها ي آسيب‌هاي اجتماعي در شهر تهران شامل:

- تنوع، تغييرات پي در پي و رشد روز افزون آسيب‌هاي اجتماعي در شهر تهران لزوم تشكيل سازمان يا نهادي با ساختار قانوني و به صورت مستقل و اختصاصي را مي‌طلبد.

- زمان‌بر و هزينه‌بر بودن برنامه‌هاي اجتماعي

- تنوع دستگاه‌هاي متولي و موازي‌كاري و پراكندگي و تداخل كاري در اين حوزه توسط سازمان‌ها و ارگان‌هاي چندگانگي سياسي در يك موضوع را رقم زده و موجبات تخريب فعاليت‌ها را رقم زده است.

- دستگاه‌هاي اختصاصي متولي برخي از آسيب‌هاي اجتماعي توان اجرايي و يا امكانات و بودجه متناسب و در خور فعال فعاليت‌ها در آن حوزه را نداشته و اجازه مداخله به سايرين نيز داده نمي‌شود.

- نگاه تجاري و سياسي به مباحث اجتماعي منجر به بروز چالش‌هاي اساسي آسيب‌هايي زيادي را در برنامه‌ريزي و اجرا مي‌گردد.

- مداخله موضعي و مقطعي بر حسب اضطرار و غفلت و كم‌كاري در عرصه آگاه‌سازي و اطلاع‌رساني

- وجود فشارهاي ساختاري در جامعه مانند افزايش فقر، بيكاري، افزايش تورم و..

- ناكافي بودن قوانين در حوزه خدمات به آسيب‌ديدگان اجتماعي و عدم توجه قانون گذاران جهت ترميم قوانين موجود

- هرز رفتن بودجه‌هاي جزيره‌اي كه به صورت پراكنده و بدون پشتوانه علمي در طرح‌هاي ضربتي هزينه مي گردد

- بلاتكليفي در نوع و شيوه برخورد با مصاديق آسيب‌هاي اجتماعي به دليل نبود متولي اصلي و فقدان طرح ملي در اين حوزه

- تاكيد بر سرعت اجراي طرح‌ها و پروژه‌ها بدون توجه به كيفيت و اثربخشي طرح‌ها

6- الزامات اجرايي طرح پيشگيري و مقابله با آسيب‌هاي اجتماعي:

- شناسايي و مطالعه شرايط اجتماعي پديده‌ها و مسائل اجتماعي در شهر تهران و برنامه‌ريزي بر اساس آن

- برقراري ارتباط و هماهنگي با سازمان‌ها و نهادهاي مسئول براي اخذ سياست‌هاي هماهنگ

- تدوين برنامه هاي موثر و مورد نياز و اولويت‌بندي آن بر اساس مقدورات و ظرفيت‌هاي ساختاري و قانوني

- مشخص شدن سازمان يا ارگان متولي آسيب‌هاي اجتماعي در شهر تهران

- يكپارچه‌سازي برنامه‌ها و فعاليت‌هاي شهرداري تهران در حوزه آسيب‌هاي اجتماعي در سازمان رفاه، خدمات و مشاركت‌هاي اجتماعي

- افزايش انسجام برنامه‌هاي حوزه آسيب‌هاي اجتماعي در شهرداري تهران

- همخواني ميزان توليد علم و دانش و پژوهش‌هاي مرتبط با حجم مسئله

- بازنگري مصوبات در طي سنوات گذشته و تدوين يك لايحه كامل براي تصويب در شوراي اسلامي شهر تهران

- ضرورت بازنگري دستورالعمل‌ها و مصوبات سازمان‌ها و ارگان‌هاي مرجع كه تكاليف شهرداري تهران را در حوزه آسيب‌هاي اجتماعي تعيين نموده است.

7- سازمان‌هاي همكار در شهرداري تهران

8- ساختار اجرايي

به منظور ايجاد هماهنگي بين بخشي و انسجام‌بخشي فعاليت‌ها،كميته‌اي مركب از اعضاي زير تشكيل گردد:

- شوراي اسلامي شهر تهران مسئوليت سياست‌گذاري و هماهنگي را بر عهده دارد.

- شهرداري تهران مسئول اجراي برنامه‌ها را با همكاري سازمان‌ها و ارگان‌هاي متولي و نيز سازمان‌هاي مردم‌نهاد، مي‌باشد.

- سازمان‌هاي مسئول و ذي‌ربط موضوع ساماندهي آسيب‌ديدگان اجتماعي كه شامل سازمان بهزيستي،نيروي انتظامي،كميته امداد امام خميني و ديگر سازمان‌هايي كه در هر كدام از راهبردها به آن اشاره گرديده است،همكاران اجرا مي‌باشند.

- سازمان‌هاي مردم‌نهاد تا حد ممكن در تمامي برنامه‌ها همكاري نمايند.

*

9- روند اجرايي

*

10- ماتريس اجتماعي برنامه‌هاي مشترك بين سازمان رفاه و خدمات اجتماعي و معاونت خدمات شهري

ماتريس اجتماعي برنامه‌هاي مشترك بين سازمان رفاه،خدمات و مشاركت هاي اجتماعي و معاونت هماهنگي و امور مناطق

ماتريس اجتماعي برنامه‌هاي مشترك بين سازمان رفاه،خدمات و مشاركت‌هاي اجتماعي و معاونت حمل و نقل و ترافيك

ماتريس اجتماعي برنامه‌هاي مشترك بين سازمان رفاه،خدمات و مشاركت‌هاي اجتماعي و معاونت مالي و اداري

ماتريس اجتماعي برنامه‌هاي مشترك بين سازمان رفاه،خدمات و مشاركت هاي اجتماعي و معاونت

شهرسازي و معماري

ماتريس اجتماعي برنامه‌هاي مشترك بين سازمان رفاه،خدمات و مشاركت هاي اجتماعي و معاونت برنامه‌ريزي وتحقيقات توسعه شهري

ماتريس اجتماعي برنامه‌هاي مشترك بين سازمان رفاه،خدمات و مشاركت‌هاي اجتماعي و معاونت فني و عمراني

0

001

ماتريس اجتماعي برنامه‌هاي مشترك بين سازمان رفاه ،خدمات و مشاركت‌هاي اجتماعي و معاونت حقوقي، شورا و امور مجلس

ماتريس اجتماعي برنامه‌هاي مشترك بين سازمان رفاه،خدمات و مشاركت‌هاي اجتماعي و ساير بخشها

0

00000000000000112

ماتريس اجتماعي برنامه‌هاي مشترك بين سازمان رفاه ،خدمات و مشاركت‌هاي اجتماعي و ادارات كل و سازمان‌هاي معاونت امور اجتماعي و فرهنگي

1

11111111111111223

سازمان‌هاي مرجع

1- مرجع سياست‌گذاري و هماهنگي برنامه‌هاي مشترك با ساير قسمت‌هاي شهرداري :كميسيون اجتماعي شهرداري تهران

2- مرجع برنامه ريزي:سازمان رفاه،خدمات و مشاركت‌هاي اجتماعي

3- مرجع اجرا:سازمان يا ارگان مشخص‌شده با همكاري سازمان رفاه،خدمات و مشاركت‌هاي اجتماعي

4- مرجع نظارتي و كنترل برنامه‌ها:شوراي اسلامي شهر تهران

11- مطالعات صورت‌گرفته

يافته‌هاي زير از مطالعه‌اي كه توسط اداره كل سلامت شهرداري تهران بر روي 960 خانوار در هر منطقه شهر تهران و در كل مطالعه بر روي 21120 خانوار در سال 1387 اجرا گرديده، مي‌باشد:

5.4 درصد از كل جمعيت مورد پرسش كه شامل 4394 نفر مي‌باشند زير 5 سال بوده‌اند.كه از اين تعداد 24.8 درصد با والدين سيگاري زندگي مي‌كرده‌اند.كه توزيع درصد بيشتر آن در بين مناطق پايين مي‌باشد و در اين ميان منطقه 16بيشترين ميزان را دارد.

توزيع افراد سيگاري در بين مردان بيشتر از زنان بوده ولي تعداد زنان سيگاري در بين مناطق بالا بيشتر است.اين در حالي است كه تعداد مردان سيگاري در مناطق پايين بيشتر است.

خشونت خانگي:

سه نوع خشونت كلامي،فيزيكي بدون عواقب جسمي و فيزيكي با عواقب جسمي پرسيده شده است كه از بين 22135 خانواده، 6.7 درصد زنان پاسخگو به اين سوال جواب مثبت دادند.درصد خشونت در منطقه 12 از بين تمامي مناطق بيشتر بوده است.

اضطراب:

در بين زنان مطلقه،زنان سرپرست خانوار و بيوه 1.5 برابر در معرض خطر اختلالات رواني مانند اضطراب و افسردگي مي‌باشند.

سرمايه اجتماعي:

اين سوال به قسمت اعتماد، فعاليت‌هاي جمعي،كمك‌هاي داوطلبانه، پيوستگي اجتماعي،احترام به ارزش‌ها و... تقسيم‌بندي گرديده است كه در مناطق بالا سرمايه اجتماعي بيشتري وجود داشته است.

بر اساس آسيب‌شناسي محله‌اي شهر تهران كه در سال 1387 توسط شهرداري تهران اجرا گرديد آسيب‌هاي زير به عنوان مهمترين آسيب‌هاي اجتماعي شهر تهران عنوان شدند:

2

22222222222222334

12- مهمترين آسيب‌ها و تهديدات اجتماعي در ايران در دهه آتي:

بيكاري

بي عدالتي و نابرابري اجتماعي

فرسايش سرمايه اجتماعي

اعتياد

فقر

فرار مغزها

بوروكراسي ناكارآمد

فاصله طبقاتي و فساد مالي و اداري

فقدان وجدان و تعهد كاري

افزايش جمعيت

بحران هويت

آلودگي هاي زيست محيطي

حاشيه نشيني

پارتي‌بازي

ايدز

مهاجرت روستا به شهر

شكاف نسلي

منبع((مركزمطالعات استراتژيك مجمع تشخيص مصلحت نظام-1385)

3

3333333333333344