دستورالعمل آموزش و فرهنگ‌سازی شهروندان در زمینه چگونگی جمع‌آوری و بازیافت زباله

مقدمه:
در اجراي مفاد بندهاي دوم، چهارم و پنجم ماده هفتاد و يكم (71) قانون تشكيلات، وظايف و انتخابات شوراهاي اسلامي كشور و انتخاب شهرداران مصوب 1375/3/1 و الحاقات قانوني بعد آن و در اجراي مفاد تبصره سوم (3) ذيل ماده واحده مصوبه «چگونگي محاسبه و اخذ بهاي خدمات مديريت پسماند» - ابلاغي به شماره 160/1260/3187 به تاريخ 1388/3/2 و تبصره سوم (3) مصوبه «اصلاحيه مصوبه چگونگي محاسبه و اخذ بهاي خدمات مديريت پسماند» - ابلاغي به شماره 160/1721/23615 به تاريخ 1391/11/16 و تبصره سوم (3) مصوبه «اصلاحيه مصوبه چگونگي محاسبه و اخذ بهاي خدمات مديريت پسماند» - ابلاغي به شماره 1/10951-160/1721 به تاريخ 1392/5/31 دستورالعمل به شرح ذيل جهت اجرا ابلاغ مي‌گردد.

ماده يكم (1): تعاريف و كليات
در اين مصوبه، معاني عبارات بكار رفته به شرح ذيل مي‌باشد:
سازمان: منظور «سازمان مديريت پسماند شهرداري تهران» مي‌باشد.
كميته: منظور «كميته برنامه ريزي و نظارت بر آموزش و فرهنگ‌سازي در حوزه مديريت شهري» مطابق ماده سوم (3) اين دستورالعمل مي‌باشد.
دفع: شامل كليه روش‌هاي از بين بردن يا كاهش خطرات ناشي از پسماندها، از قبيل بازيافت، دفن بهداشتي، زباله سوز، كمپوست و هاضم مي‌باشد.
پردازش: شامل كليه فرايندهاي مكانيكي، شيميايي، بيولوژيكي كه منجر به تسهيل در عمليات دفع پسماند مي‌شود.
فرهنگ‌سازي پسماند: به مجموعه اقدامات و فعاليت‌هاي هدفمند اطلاق مي‌شود كه به يادگيري، آموزش عمومي و ارتقاء سطح فرهنگ زيست محيطي شهروندان منجر شده و مهارتها ي آنان را در امر مديريت پسماند و مسائل مربوط به اصلاح الگوي مصرف و توليد پسماند افزايش مي‌دهد.
آموزش پسماند: بستر سازي براي رشد و پرورش ظرفيت‌هاي شهروندان به گونه‌اي كه اغلب آنان بتوانند از طريق آموزش‌هاي ارائه شده توسط شهرداري تهران، از دانش و مهارت لازم براي شناخت حقوق، تكاليف و مشاركت فعال و آگاهانه در امر مديريت پسماند به ويژه در اجراي طرح تفكيك، كاهش توليد، رعايت نظافت و بهداشت محيط و پرداخت بهاي خدمات مديريت پسماند برخوردار شوند.
پسماند: به مواد زائد اعم از جامد، مايع و گاز (غير از فاضلاب) گفته مي‌شود كه به طور مستقيم يا غير مستقيم حاصل از فعاليت‌هاي انسان بوده و از نظر توليدكننده زائد تلقي مي‌شود.
پسماند خشك: به آن بخش از پسماندها گفته مي‌شود كه غالباً دركوتاه مدت غير قابل تجزيه مي‌باشند و عمدتاً از مواد مصنوعي مانند كاغذ، مقوا، انواع پلاستيكها، انواع فلزات، شيشه، منسوجات و انواع بسته بندي‌ها تشكيل شده‌اند. نان خشك سالم و فاقد كپك جزء پسماند خشك مي‌باشد. خاك و نخاله ساختماني شامل پسماندهاي خشك نمي‌شود.
پسماند خشك با ارزش: به آن بخش از پسماندهاي خشك گفته مي‌شود كه قابل استفاده مجدد بوده و از نظر اقتصادي با ارزش مي‌باشد. نظير كاغذ، مقوا، انواع پلاستيك، انواع فلزات، شيشه، نان خشك.
پسماند تر: به بخشي از پسماند گفته مي‌شود كه از مواد ارگانيك (طبيعي) كه در كوتاه مدت قابل تجزيه و فساد پذيرند تشكيل شده است؛ مانند پسماند سبزي و ميوه‌جات
بازيافت: جداسازي بعضي از مواد پسماند و پردازش آنها به نحوي كه دوباره به عنوان مواد اوليه مفيد يا كاربردهاي ديگر مورد استفاده قرار گيرد.

ماده دوم (2): اهداف
اهداف ذيل در اين دستورالعمل مبناي اقدامات خواهد بود:

الف) افزايش آگاهي شهروندان نسبت به مخاطرات بهداشتي و زيست محيطي انواع پسماند در جهت صرفه جويي در مصرف منابع.

ب) آموزش شهروندان و فرهنگ سازي در زمينه روش‌هاي جمع آوري و تفكيك پسماندهاي خشك و تر.

ج) جلب مشاركت‌هاي اجتماعي با هدف كاهش ميزان توليد زباله و اعمال تفكيك زباله از مبدأ با تأكيد بر اماكن مسكوني، اداري، فرهنگي، آموزشي و ورزشي

د) ارتقاي مشاركت مردمي و تشويق و ترغيب مردم در زمينه پرداخت بهاي خدمات مديريت پسماند واحدهاي خود

ماده سوم (3): كميته برنامه ريزي و نظارت بر آموزش و فرهنگ‌سازي در حوزه مديريت پسماند:
با عنايت به اهميت آموزش و فرهنگ‌سازي در امر مديريت پسماند و به منظور برنامه ريزي، سياست‌گذاري و نظارت بر نحوه تخصيص اعتبارات و اجراي برنامه‌هاي آموزشي، فرهنگ‌سازي و انجام هماهنگي‌هاي لازم، شهرداري تهران موظف است نسبت به تشكيل كميته‌اي با اركان و وظايف ذيل اقدام نمايد:

الف ـ اعضاي كميته:

1- معاون خدمات شهري و زيست محيطي شهرداري تهران (رئيس كميته)

2- مديرعامل سازمان مديريت پسماند شهرداري تهران (دبير كميته)

3- مديركل آموزش‌هاي شهروندي شهرداري تهران

4- يك نفر نماينده از شوراياران محلات به انتخاب ستاد هماهنگي شوراياري‌هاي شهر تهران

5- يك نفر نماينده از سازمان‌هاي مردم نهاد به انتخاب ستاد توان افزايي و حمايت از فعاليت‌هاي سازمان‌هاي مردم نهاد شهر تهران

6- دو نفر صاحب نظر و كارشناس خبره در زمينه مسائل آموزشي و اجتماعي در حوزه زيست محيطي، به انتخاب كميسيون‌هاي (فرهنگي، اجتماعي) و (سلامت، محيط زيست و خدمات شهري) و تصويب شوراي اسلامي شهر تهران

تبصره يكم (1):
نمايندگان هر يك از حوزه‌هاي مرتبط در شهرداري تهران و ساير دستگاه‌هاي اجرايي متناسب با موضوع به جلسات كميته دعوت مي‌شوند.

ب ـ وظايف كميته:

1- تعيين سياست‌ها، راهبردها و جهت گيري‌هاي فرهنگي ـ آموزشي در زمينه مديريت پسماند

2- تعيين شيوه‌هاي آموزشي، فرهنگ‌سازي و استفاده از برنامه‌هاي ترويجي

3- مطالعه، بررسي و سياست گذاري در زمينه رفع موانع اجراي صحيح مديريت پسماند و ارائه راهكارهاي لازم به مراجع ذي‌ربط جهت تحقق اهداف آن

4- برنامه ريزي آموزشي مديريت پسماند و تعيين وظائف حوزه‌هاي مختلف در مناطق 22گانه، معاونت‌ها، ادارات كل، سازمان‌ها و شركت‌هاي تابعه شهرداري تهران

5- برنامه‌ريزي در جهت همكاري با سازمان صدا و سيما، وزارت آموزش و پرورش و ساير دستگاه‌هاي اجرايي به منظور استفاده از ظرفيت‌هاي موجود در زمينه آموزش و فرهنگ‌سازي در خصوص تفكيك پسماند از مبدأ و مديريت بهينه پسماند

6-تسهيل در انعقاد تفاهم نامه‌هاي همكاري فرهنگي و آموزشي با دستگاه‌هاي اجرايي

7- برنامه ريزي به منظور تأمين زيرساخت‌هاي نحوه پايش مستمر فعاليت‌هاي آموزشي و فرهنگي

8- نظارت و ارزيابي فعاليت‌هاي آموزشي و اقدامات انجام شده

9- برنامه ريزي جهت استفاده بهينه از اعتبارات تخصيص يافته

10- برنامه ريزي به منظور بهره گيري از ظرفيت شوراياري‌ها، سازمان‌هاي مردم نهاد، سراي محلات و فرهنگسراها

11- بهره‌گيري از ظرفيت رسانه‌هاي وابسته به شهرداري تهران (تبليغات محيطي با همكاري سازمان زيبا سازي و چاپ و نشر با همكاري مؤسسه همشهري)

تبصره دوم (2):
كليه سازمان‌ها، شركت‌ها و مؤسسات وابسته به شهرداري تهران موظف به اجراي مصوبات اين كميته در حوزه عملياتي خود مي‌باشند.

تبصره سوم (3):
كميته موظف است جلسات ماهانه (حداقل يك جلسه در ماه) تشكيل دهد.

ج ـ دبيرخانه:
وظايف زير بر عهده دبيرخانه كميته مي‌باشد:

1- دريافت و پيگيري برنامه‌هاي سازمان‌ها، شركت‌ها، معاونت‌ها و مناطق 22گانه، شهرداري تهران در اجراي مصوبات كميته

2- نظارت بر اجراي اين مصوبه و ساير مصوبات مرتبط شوراي اسلامي شهر تهران از طريق گزارش گيري و مستندسازي و ارائه گزارش به كميته

3- تنظيم جلسات و دعوتنامه‌ها و ابلاغ صورت‌جلسات و مصوبات كميته

4- تنظيم تفاهم نامه‌ها و قراردادهاي مرتبط

5- پيگيري امور مربوط به رديف بودجه و اعتبارات مالي مشمول اين دستورالعمل

6- ارائه گزارش اقدامات انجام شده به كميته به صورت منظم (حداقل هر سه (3) ماه يك بار)

ماده چهارم (4): اعتبارات:
شهرداري تهران (سازمان مديريت پسماند) موظف است معادل ده درصد (10%) از سرجمع مبالغ دريافتي ساليانه بهاي خدمات مديريت پسماند را به امر آموزش و فرهنگ‌سازي شهروندان در خصوص مديريت پسماند با تأكيد بر كاهش ميزان توليد پسماند، افزايش ميزان تفكيك از مبدأ و تشويق شهروندان به پرداخت بهاي خدمات مديريت پسماند اختصاص دهد.

ماده پنجم (5):
شهرداري تهران (سازمان مديريت پسماند) موظف است گزارش حسن اجراي اين مصوبه را هر سه (3) ماه يك بار به شوراي اسلامي شهر تهران ارائه و ارسال نمايد.