آیین‌نامه اجرایی مصوبه"شهر دوستدار کودک" ابلاغی به شماره 160/1257/2720 به تاریخ 88/2/23

مقدمه :
به استناد بندهاي دوم (2)، چهارم (4)، پنجم (5)، ششم (6) هفتم (7) هجدهم (18)، نوزدهم (19) بيستم (20) و بيست و سوم (23) ماده هفتاد و يكم (71) قانون تشكيلات، وظايف و انتخابات شوراهاي اسلامي كشور و انتخاب شهرداران مصوب 75/3/1 و اصلاحات و الحاقات قانوني بعدي آن و با عنايت به تعهد اجراي برنامه «شهر دوستدار كودك» از سوي دولت جمهوري اسلامي ايران به صندوق حمايت از كودكان سازمان ملل متحد (يونيسف) و همچنين الحاق شهر تهران به طرح شهرهاي دوستدار كودك در سال 1386 كه به‌ موجب آن شهرداري تهران جهت هدايت پروژه شهر دوستدار كودك در شهرهاي خاورميانه و شمال آفريقا به‌ عنوان دبيرخانه پذيرش مسئوليت نموده است و در اجراي تبصره پنجم (5) ذيل ماده‌واحده مصوبه «شهر دوستدار كودك» ـ ابلاغي به شماره 160/1257/2720 به تاريخ 88/2/23 به‌ منظور تأمين امكانات رفاهي و ارتقاء شرايط زيست‌محيطي، عمومي، حمل‌ و نقل، شهرسازي و معماري، امور بهداشتي، فرهنگي و اجتماعي براي كودكان شهر تهران و در جهت هماهنگي و همكاري با ديگر سازمان‌ها و دستگاه‌هاي اجرايي ذي‌ربط، آيين‌نامه اجرايي مصوبه"شهر دوستدار كودك" در خصوص چگونگي همكاري شهرداري تهران با سازمان‌هاي ذي‌ربط، منضم به جدول برنامه زمان‌بندي و عملياتي مصوبه مذكور به شرح ذيل جهت اجرا ابلاغ مي‌شود.

ماده يكم (1)– تعاريف:
كودك: مطابق ماده يكم (1) آيين‌نامه مرجع ملي كنوانسيون حقوق كودك در جمهوري اسلامي ايران مصوب 1390/10/14 هيئت‌وزيران، تمامي افراد كمتر از 18 سال تمام شمسي كودك تلقي مي‌شوند. در اين مصوبه خدمات حمايتي بر اساس جدول برنامه زمان‌بندي و عملياتي پيوست آيين‌نامه به كودكان زير 12 سال ارائه مي‌شود.
شهر دوستدار كودك: شهر دوستدار كودك شهري است كه در آن نيازهاي اساسي كودك در اولويت قرار گرفته و شرايط فرهنگي- اجتماعي، شهرسازي- معماري و زيست‌محيطي شهر همسو با نيازهاي كودكان اصلاح و حقوق آنان در سياست‌ها، قوانين، برنامه‌ها و بودجه‌ها رعايت مي‌شود.
كميته: هيئتي از افراد كه براي رسيدگي، پژوهش، اقدام يا تهيه گزارش در مورد كاري تعيين مي‌شوند.
كارگروه: هيئت رسيدگي به موضوعي خاص كه اعضاي آن موظفند پس از بررسي موضوع، نتيجه را براي تصميم‌گيري به مرجع بالاتر گزارش دهند.
مصوبه: منظور مصوبه «شهر دوستدار كودك» ـ ابلاغي به شماره 160/1257/2720 به تاريخ 88/2/23 مي‌باشد.
فعاليت: به كوچك‌ترين جزء عملياتي تشكيل‌دهنده يك پروژه اطلاق مي‌شود.
شاخص: شاخص كميتي است كه نماينده چند متغير همگن مي‌باشد و وسيله‌اي براي اندازه‌گيري و مقايسه پديده‌هايي است كه داراي ماهيت و خاصيت مشخصي هستند كه بر مبناي آن مي‌توان تغييرات ايجادشده در متغيرهاي معيني را در طول يك دوره بررسي نمود.
برنامه كوتاه‌مدت: مدت اين برنامه براي اجراي اين مصوبه شش (6) ماه به طول مي‌انجامد. برنامه كوتاه‌مدت يك برنامه كاملاً اجرايي است و در آن اهداف، سياست‌ها و دستورالعمل‌ها به عمل تبديل مي‌شود و به‌ صورت طرح و پروژه و فعاليت مشخص مي‌شوند.
برنامه ميان‌مدت: در اجراي اين مصوبه، دوره‌هاي يك (1) ساله را در برمي‌گيرد، اين برنامه‌ها بايد به‌گونه‌اي تنظيم شوند كه در چارچوب آن‌ها بتوان پيش‌بيني‌ها و برآوردهاي دقيق به عمل آورد و با درجه معقولي از قطعيت نسبت به تداوم طرح‌هاي سرمايه‌اي اطمينان حاصل كرد؛ اما از سويي ديگر اين برنامه‌ها بايد تا حدي زمان را در برگيرند كه اين امكان فراهم آيد كه منابع تجهيز شوند و پيشرفت تحقق هدف‌هاي كلي با دقت بيشتري ميسر شود.
برنامه‌هاي درازمدت: طول برنامه بلندمدت كه به نام برنامه آينده‌نگر نيز ناميده مي‌شود، در اين مصوبه بين سه (3) الي پنج (5) سال است. فلسفه دوگانه وجودي اين برنامه آن است كه بسياري از تغييرات مورد نظر در يك برنامه ميان‌مدت قابل اجرا نيستند و نيازمند برنامه‌هاي بلندمدت مي‌باشند. ديگر آنكه اين زمان تقريباً بلندمدت‌ترين زماني است كه مي‌توان فرض كرد و بر اساس آن برنامه‌ريزي نمود، در واقع برنامه بلندمدت مسير نهايي برنامه ميان‌مدت را معين مي‌كند.

ماده دوم (2)– راهبردها:

1- ايجاد ارتباط، هماهنگي و همكاري به‌ منظور استفاده از ظرفيت سازمان‌ها، نهادها، شوراياري‌ها و تشكل‌هاي مردم‌نهاد فعال در عرصه كودك به‌ منظور تحقق مفاد مصوبه شهر دوستدار كودك.

2- تعيين نقش و جايگاه سازمان‌ها و شركت‌هاي تابعه شهرداري تهران و نحوه همكاري با ساير دستگاه‌هاي اجرايي و نهادهاي فعال در حوزه كودك.

3- تدوين برنامه‌هاي اجرايي و بودجه متناسب.

4- پايش و ارزيابي اقدامات انجام‌شده سازمان‌هاي تابعه و ديگر دستگاه‌هاي اجرايي و نهادهاي فعال.

ماده سوم (3)- اركان:

1- كميته پي‌گيري و نظارت (موضوع بند «ز» ذيل ماده‌واحده مصوبه شهر دوستدار كودك)

2-كميته اجرايي شهر دوستدار كودك

3-دبيرخانه كميته اجرايي

ماده چهارم (4) – وظايف كميته پي گيري و نظارت:
وظايف كميته پي‌گيري و نظارت وفق موارد مندرج در تبصره‌هاي يكم (1)، دوم (2) و سوم (3) مصوبه شهر دوستدار كودك و محل استقرار آن در شوراي اسلامي شهر تهران مي‌باشد.

ماده پنجم (5) – وظايف كميته اجرايي:

1- برنامه‌ريزي، تعيين خط‌مشي اجرايي و زمان‌بندي فعاليت‌هاي هر يك از برنامه‌هاي اجرايي

2- تهيه شيوه‌نامه‌ها و دستورالعمل‌هاي اجرايي به‌ منظور پيشنهاد به كميته نظارت و پي‌گيري

3- هماهنگي براي اجراي برنامه‌ها و جلوگيري از موازي‌كاري فعاليت‌هاي مرتبط با كودك در شهرداري تهران و ساير دستگاه‌هاي اجرايي و سازمان‌هاي مردم‌نهاد

4- تشكيل كارگروه‌هاي تخصصي مشورتي برابر مفاد ماده هشتم (8) اين مصوبه

5- اخذ گزارش عملكرد از معاونت‌ها، سازمان‌ها، شركت‌ها، ادارات كل و مناطق 22گانه شهرداري تهران وفق تكاليف مندرج در جدول برنامه زمان‌بندي و عملياتي (پيوست اين مصوبه) در سطح منطقه، ناحيه و محله هر شش (6) ماه يك‌بار و ارسال آن به كميته پيگيري و نظارت

ماده ششم (6): تركيب اعضاي كميته اجرايي:

1- مديركل آموزش‌هاي شهروندي شهرداري تهران (دبير كميته)

2- نماينده تام‌الاختيار معاونت خدمات شهري شهرداري تهران

3- نماينده تام‌الاختيار معاونت شهرسازي و معماري شهرداري تهران

4- نماينده تام‌الاختيار معاونت حمل‌ و نقل و ترافيك شهرداري تهران

5- نماينده تام‌الاختيار اداره كل آموزش‌ و پرورش شهر تهران

6- نماينده سازمان‌هاي مردم‌نهاد فعال در حوزه كودك به پيشنهاد ستاد توان‌افزايي و حمايت از سازمان‌هاي مردم‌نهاد شهر تهران

7- نماينده تام‌الاختيار اداره كل بهزيستي استان تهران

8- نماينده تام‌الاختيار معاونت بهداشت وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشكي

9- نماينده تام‌الاختيار دادگستري (دبيرخانه مرجع ملي كنوانسيون حقوق كودك در جمهوري اسلامي ايران)

10- يك نفر نماينده كميسيون فرهنگي و اجتماعي به انتخاب كميسيون و تصويب شوراي اسلامي شهر تهران

تبصره:
كميته اجرايي مي‌تواند در صورت نياز از ساير متخصصان و نمايندگان سازمان‌ها، شركت‌ها، معاونت‌هاي ذي‌ربط درون و برون‌سازماني مرتبط با موضوع دستور جلسه، بدون حق رأي دعوت به عمل آورد.

ماده هفتم (7) – دبيرخانه:

1- محل استقرار دبيرخانه كميته اجرايي در اداره كل آموزش‌هاي شهروندي شهرداري تهران مي‌باشد.

2- وظايف دبيرخانه به شرح ذيل مي‌باشد:

الف ـ برنامه‌ريزي در تشكيل جلسات كميته اجرايي

ب ـ ابلاغ شيوه‌نامه‌ها و دستورالعمل‌هاي مصوب كميته اجرايي به واحدهاي ذي‌ربط

ج ـ تشكيل جلسات هم‌انديشي هدفمند جهت استفاده از تجربيات و نظرات كارگروه‌ها به تشخيص و نياز كميته اجرايي

د ـ تجميع و ارسال گزارش فعاليت‌هاي اجرايي هر شش (6) ماه يك‌بار به كميته اجرايي و پس از اخذ تأييد، به كميته نظارت و پي‌گيري

ماده هشتم (8)- كارگروه‌هاي تخصصي:
به استناد مصوبه شهر دوستدار كودك، 4 محور تخصصي ـ مشورتي متناسب با موضوع فعاليت‌ها وجود دارد كه بنا به نياز كميته اجرايي، كارگروه‌هاي تخصصي در راستاي تحقق شرح وظايف آن محورها تشكيل مي‌شوند. عناوين اين كارگروه‌ها به شرح ذيل مي‌باشد:

1-كارگروه فرهنگي و اجتماعي

2-كارگروه حمل‌ و نقل و ترافيك

3-كارگروه بهداشت محيط و زيست شهري

4-كارگروه مناسب‌سازي فضاهاي شهري

ماده نهم (9)– وظايف كارگروه‌ها:

الف ـ وظايف عمومي كارگروه‌ها:
مشاركت در تدوين ضوابط لازم در خصوص شرح وظايف تخصصي، تشكيل واحدهاي عملياتي مندرج در جدول برنامه زمان‌بندي و عملياتي (پيوست اين مصوبه) و ارسال آن به دبيرخانه كميته اجرايي.

ب ـ وظايف اختصاصي كارگروه‌ها:

1- محور فرهنگي و اجتماعي:

1-1- همكاري با سازمان‌هاي مردم‌نهاد براي فرهنگ‌سازي و ايجاد انگيزه در جامعه جهت توجه به حقوق كودك در نظام شهرنشيني.

1-2- شناسايي منابع و امكانات حمايت مردمي از كودكان در قالب افراد حقيقي يا حقوقي به‌ عنوان خيرين حامي كودك.

1-3- همكاري براي سازمان‌دهي كمك‌هاي مردمي جهت نيل به اهداف شهر دوستدار كودك.

1-4- ايجاد سراي كودك در مناطق 22گانه شهرداري با هدف گسترش خلاقيت و شكوفايي در كودكان با روش‌هاي علمي.

1-5- ايجاد مراكز مخصوص شيردهي و نظافت كودك در مراكز تفريحي، پارك‌ها، پايانه‌هاي مسافربري، ايستگاه‌هاي مترو و قطار و ديگر فضاهاي عمومي شهري.

1-6- ايجاد شهرك مينياتوري بر اساس ضوابط ميراث فرهنگي و با موضوع ماكت‌سازي نمادهاي تاريخي- فرهنگي و ايراني- اسلامي با رويكرد منطقه‌اي.

1-7- برگزاري جشن‌ها و مناسبت‌هاي ملي، ديني و بين‌المللي كودك و خانواده با محوريت كودك به‌ منظور تحكيم بنيان خانواده.

1-8- توسعه خانه‌هاي اسباب‌بازي با اولويت محلات محروم و هدفمند‌نمودن فعاليت‌هاي آن‌ها در جهت مهارت‌آموزي كودكان.

1-9- اختصاص بخشي از فعاليت تمامي فرهنگسراها به برنامه‌هاي كودكان.

1-10- ايجاد «موزه بازي و اسباب‌بازي‌هاي قديمي ايران» با جلب مشاركت و همكاري بخش‌هاي دولتي و غيردولتي با نگاه به مناطق مختلف كشور در اين خصوص.

1-11- تسريع در اجراي مصوبه طرح دانش و طبيعت.

2- محور حمل‌ و نقل و ترافيك

2-1- اجراي پروژه راه‌هاي امن به مدرسه (نصب چراغ هوشمند و علائم هشداردهنده راهنمايي و رانندگي و خط‌كشي گذر دانش آموزان از خيابان‌ها).

2-2- ايمن‌سازي پياده‌روهاي شهري براي كودكان و مادران همراه كودك.

2-3- اجراي طرح"اتوبوس پياده" (swb) ويژه دانش آموزان و ايمن‌سازي معابر براي كودكان.

2-4- همكاري در تأمين فضاي امن حاشيه مدرسه (فضاي پارك سرويس، ايمن‌سازي مسير خروج از مدرسه تا سرويس).

2-5- الزام استفاده از صندلي مخصوص كودك در وسايل حمل‌ و نقل عمومي با همكاري سازمان‌هاي مربوط

2-6- ارائه بليت يا كارت رايگان وسايل حمل‌ و نقل عمومي به افراد زير دوازده سال.

2-7- مناسب‌سازي وضعيت حمل‌ و نقل و ترافيك براي كودكان.

3- محور بهداشت محيط و زيست شهري

3-1- همكاري براي ارائه آموزش به مادران در دوران بارداري و پس از زايمان تا پايان هشت‌سالگي كودك در زمينه مراقبت از خود و كودك.

3-2- همكاري براي ارائه مشاوره‌هاي بهداشتي، تغذيه‌اي و خانوادگي با محوريت كودك.

3-3- برگزاري جلسات پرسش و پاسخ با حضور والدين و با هدايت متخصصين.

3-4- ارائه خدمات ويژه به خانواده‌ها و كودكان در معرض آسيب‌هاي اجتماعي و بهداشتي.

3-5- همكاري براي آموزش شيوه‌هاي پيشگيري از حوادث خانگي به والدين.

3-6- همكاري با اداره كل آموزش‌ و پرورش شهر تهران براي فراهم آوردن زمينه مناسب جهت آموزش‌هاي بهداشتي در مقطع پيش‌دبستاني.

3-7- همكاري با سازمان‌هاي ذي‌ربط مبني بر تهيه بسته‌هاي آموزشي – مهارت‌آموزي براي والدين داراي فرزند زير سه سال.

3-8- ايجاد مزرعه كودك"باغچه آموزشي كودكان" در حريم شهر تهران با همكاري"سازمان جهاد كشاورزي استان تهران".

4-محور مناسب‌سازي فضاهاي شهري

4-1- استانداردسازي مبلمان شهري به‌ ويژه وسايل خاص كودكان (ورزش، تفريحات و بازي، آموزش و بهداشت) رنگ‌آميزي مناسب و ايجاد يا نگهداري پاكيزه و مناسب سرويس‌هاي بهداشتي (پارك‌ها، فرهنگسراها و مراكز فرهنگي، اجتماعي و ورزشي شهرداري، ايستگاه‌هاي قطار شهري، پايانه‌هاي مسافربري، مراكز گردشگري و مراكز خريد وابسته).

4-2- مناسب‌سازي حياط، سالن‌ها و سرويس‌هاي بهداشتي و ساير تجهيزات متناسب با شرايط سني كودكان و رعايت استانداردها در اين خصوص.

4-3- استانداردسازي معماري مدارس و ضوابط مربوط هنگام صدور پروانه و رعايت اين موازين در حين اجراء

4-4- تأمين فضاي مناسب بازي كودكان در مجتمع‌هاي مسكوني احداث‌شده توسط انبوه‌سازان و سازندگان مسكن

4-5- پيگيري تنظيم قوانين رعايت استانداردهاي كاهش مخاطرات و حوادث براي كودكان در مجتمع‌هاي مسكوني

ماده دهم (10)- اعتبارات و بودجه:

1- به استناد تبصره چهارم (4) ذيل ماده‌واحده مصوبه شهر دوستدار كودك، شهرداري تهران موظف است اعتبارات مورد نياز جهت حسن اجراي مصوبه را در رديف‌هاي مربوط در بودجه سنواتي شهرداري پيش‌بيني و لحاظ نمايد. لذا بودجه مورد نياز پس از تأييد كميته اجرايي شهر دوستدار كودك از رديف اعتبارات ساليانه هر يك از واحدهاي ذي‌ربط پرداخت مي‌شود.

2- بودجه و اعتبارات مورد نياز دبيرخانه كميته اجرايي شهر دوستدار كودك در قالب برنامه‌هاي معاونت امور اجتماعي و فرهنگي شهرداري تهران لحاظ مي‌شود.

ماده يازدهم (11):
به استناد تبصره پنجم (5) ذيل ماده‌واحده مصوبه شهر دوستدار كودك، شهرداري تهران موظف است با رعايت مفاد جدول زمان‌بندي و عملياتي پيوست كه جزء لاينفك اين مصوبه مي‌باشد اقدام نمايد.

تبصره:
تدوين و اجراي برنامه‌هاي پيش‌بيني‌شده در برنامه پنج (5) ساله دوم شهرداري تهران بر اساس پيشنهاد كميته اجرايي و اخذ تأييد كميته نظارت و پي‌گيري ملاك عمل مي‌باشد.