ساماندهي منابع آلاينده ديزل در محيط‌هاي كارگاهي و عمراني شهر تهران

ماده‌واحده:
در اجراي بند (ب) ماده واحده مصوبه «الزام شهرداري تهران به ساماندهي موتورهاي ديزل با كاربرد زميني، ماشين آلات عمراني و ناوگان خدمات و حمل و نقل عمومي و خدمات شهري» شوراي اسلامي شهر تهران- ابلاغي به شماره 160/2281/34449 مورخ 1395/12/2 و با عنايت به مواد (2)، (6)، (17)، و (29) «قانون هواي پاك» مصوب 1396/04/25 مجلس شوراي اسلامي و آيين‌نامه‌­هاي مربوطه و همچنين با لحاظ ماده (3) «آيين‌نامه اجرايي نحوه انجام معاينه و صدور برگ معاينه فني خودرو» مصوب 1393/09/19 هيأت وزيران و دستورالعمل مربوطه، شهرداري تهران مكلف است از تاريخ لازم‌الاجرا شدن اين مصوبه، نسبت به انجام مفاد زير اقدام نمايد:

1- كليه مالكين ماشين آلات عمراني ديزلي و موتور ديزل زميني مورد استفاده در عمليات ساخت و ساز اماكن، ابنيه، راه­ها، تونل­‌ها و كارگاه‌هاي ساختماني در سطح شهر تهران موظفند نسبت به اخذ تأييديه «گواهي محيط زيستي» براي ماشين آلات مذكور اقدام نمايند. شهرداري تهران (ستاد مركزي معاينه فني و سازمان فناوري اطلاعات و ارتباطات شهرداري تهران) موظفند حداكثر ظرف 3 ماه از تاريخ لازم­الاجرا شدن اين مصوبه نسبت به طراحي و فعال سازي سامانه‌اي ويژه با قابليت ثبت مشخصات پروژه عمراني و ساخت و ساز شهري كه در آن موتورهاي ديزل زميني تحت بهره­ برداري قرار دارند، اقدام نمايند. اين سامانه مي‌بايست به گونه‌اي طراحي شود تا متقاضي با امكان ثبت كامل مشخصات پروژه بتواند نسبت به دريافت نوبت مراجعه بازديد به شكل برخط اقدام نموده و در عين حال با دريافت كد رهگيري (از طريق سامانه ويژه يا سامانه پيامكي) از روند پذيرش درخواست خود آگاه شود.

2- شهرداري تهران (ستاد مركزي معاينه فني خودروهاي تهران) موظف است با بهره‌­گيري از اطلاعات درج شده در سامانه مزبور نسبت به كنترل برخورداري و يا اعتبار گواهي محيط زيستي تحت راهبري در پروژه عمراني اقدام و در صورت نياز نسبت به اعزام واحد سيار مجهز به محل و پايش ميزان كدري دود موتورهاي ديزل زميني و در صورت نياز، سنجش سطح آلايندگي آن ها حسب ضوابط و حدود مجاز (ابلاغي سازمان حفاظت محيط زيست) اقدام نموده و در صورت احراز شرايط جهت صدور گواهي محيط زيستي اقدام نمايد.

3- به منظور كنترل آلودگي صوتي توليد شده توسط ماشين آلات ديزل زميني در پروژه‌هاي ساختماني شهري و عمراني، دستگاه‌هاي مذكور مي بايست بر اساس دستورالعمل پيوست اين مصوبه و مطابق مشخصات فني و استانداردهاي ذكر شده، الزامات محيط زيستي را دارا باشند.

4- معاونت شهرسازي و معماري شهرداري تهران موظف است در ظهر پروانه ساختماني يك بند با موضوع رعايت الزامات محيط زيست و «لزوم برخورداري تاييديه گواهي محيط زيستي ماشين آلات موتوري ديزلي» درج و نسبت به اجراي آن مطابق مفاد دستورالعمل اين مصوبه اقدام نمايد.

5- كارشناسان بازديد نواحي شهرداري موظفند در بازديدهاي ادواري و مستمر از پروژه‌هاي ساختماني، الزامات محيط زيستي تعيين شده در دستورالعمل پيوست اين مصوبه را كنترل و نسبت به بررسي اعتبار تاييديه گواهي محيط زيستي ماشين آلات ديزل و ثبت و ضبط اطلاعات و تصوير مدارك مربوطه در مستندات كارگاهي اقدام نمايند. كارشناسان مزبور مي‌بايست در صورت مشاهده استفاده از تجهيزات و ماشين آلات آلاينده فاقدگواهي محيط زيستي و در صورت استفاده از موتور ديزل زميني، تا زمان رفع مشكل از فعاليت ماشين آلات مربوطه جلوگيري نمايند. به منظور كنترل بيشتر در اين زمينه مسئوليت نظارت عاليه بر عهده اداره محيط زيست و توسعه پايدار مربوط به هر منطقه شهرداري خواهد بود.

6- شهرداري تهران موظف است در شرايط خصوصي پيمان پروژه‌هاي عمراني شهري، موضوع رعايت الزامات محيط زيستي تعيين شده در دستورالعمل پيوست اين مصوبه و «لزوم برخورداري گواهي محيط زيستي تجهيزات موتوري ديزلي» را درج نمايد.

7- در صورت استفاده از تجهيزات فاقد گواهي محيط زيستي يا عدم رعايت الزامات دستورالعمل پيوست در استفاده از موتور ديزل زميني، تا زمان رفع مشكل، ضمن توقف فعاليت ماشين آلات مربوطه، آخرين صورت وضعيت در دست بررسي (حداكثر تا 10 درصد مطالبات) تعليق شده و در صورت عدم رفع، حداكثر تا 3 درصد از رقم مطالبات يا ساير تضامين پيمان به شرح فرمول قيد شده در دستورالعمل پيوست كسر خواهد شد. همچنين براي پيمانكاراني كه دستورالعمل پيوست اين مصوبه را رعايت نمايند، در شاخص‌ها و امتيازهاي تشويقي فني براي شركت در ساير پروژه‌ها لحاظ خواهد شد.

8- ادارات محيط زيست و توسعه پايدار مناطق بيست و دوگانه شهرداري تهران با هماهنگي دستگاه اجرايي و نظارت مقيم در پروژه‌هاي عمراني يا منطقه مربوطه، مكلفند نسبت به بررسي رعايت الزامات محيط زيست و اعتبار گواهي محيط زيستي ماشين آلات ديزل مورد استفاده در پروژه‌هاي عمراني و ساخت و ساز شهري و همچنين رعايت تمهيدات استاندارد صوت در صورت استفاده از ماشين آلات و موتور ديزل زميني، اقدام نموده و در صورت عدم اعتبار گواهي محيط زيستي ماشين آلات ديزل و موتورهاي زميني مطابق ضوابط تعيين شده در دستورالعمل اقدام و گزارش وضعيت مزبور را طي صورتجلسه‌اي جهت بررسي و درج در پرونده پيمانكار به معاونت فني و عمراني منطقه و سازمان مجري ارسال نمايند و در مورد ساختمان‌هاي عمومي و خصوصي مراتب در پرونده‌هاي شهرسازي درج گردد.

9- ستاد مركزي معاينه فني خودروهاي تهران مكلف است در سامانه موضوع بند (1) اين مصوبه، امكان ثبت و درخواست شهرداري تهران مبني بر تست مجدد تجهيزات ديزل در حال استفاده در پروژ‌هاي ساختماني شهري و عمراني را فراهم نمايد و ستاد مكلف است 15 روز قبل از اتمام زمان اعتبار گواهي محيط زيستي تجهيزات موضوع اين مصوبه، نسبت به ارسال پيامك آگاه سازي به مالك و پيمانكار استفاده كننده، جهت تست دوره‌اي مجدد اقدام كند.

10- اين مصوبه به انضمام دستورالعمل اجرايي پيوست آن براي كليه واحدهاي اجرايي ذيربط شهرداري تهران لازم الاجرا بوده و موظف به عملياتي نمودن بخش‌هاي مرتبط و همكاري با شركت كنترل كيفيت هوا به عنوان دبيرخانه اين مصوبه مي‌باشند.

_پيوست:
پيوست مصوبه «ساماندهي منابع آلاينده ديزل در محيط‌هاي كارگاهي و عمراني شهر تهران»
هدف:
هدف از تدوين اين دستورالعمل كنترل و كاهش آلاينده ها و پيامدهاي محيط زيستي‌ ناشي از فعاليت موتورهاي ديزل زميني و ماشين آلات راهسازي و عمراني و شهري و اقدامات پيشگيرانه و كنترلي جهت كاهش آلودگي‌ و همچنين ارتقا كيفيت محيط زيست مي‌باشد.

1- دامنه كاربرد و مفاهيم:
اين دستورالعمل در كليه كارگاه­‌ها و كارخانه‌هاي ساختماني و عمراني شهر تهران لازم‌الاجرا مي‌باشد.

1-1- پيشگيري از آلودگي محيط زيست: استفاده از فرآيندها، روش‌هاي كاري، فن‏اوري‏ها، مواد، محصولات، خدمات يا انرژي (به صورت جداگانه يا تركيبي از آن‌ها) كه موجب پيشگيري، كاهش يا كنترلِ ايجاد، پخش يا تخليه هرگونه آلاينده يا مواد زايد به منظور كاهش پيامدهاي نامطلوب بر محيط‏زيست شود.

2-1- سيستم مديريت ‏محيط زيستي: بخشي از سيستم مديريت hse سازمان كه براي توسعه و اجراي خط مشي hse سازمان و مديريت جنبه‌هاي ‏محيط زيستي مورد استفاده قرار مي‏‌گيرد.

3-1- عملكرد محيط زيستي: نتايج قابل اندازه‌گيري جنبه‌هاي محيط زيستي يك فعاليت شامل آلودگي خاك، آب و هوا.

4-1- موتورهاي ديزل: موتورهايي كه با سوخت ديزل كار مي كنند و به دو صورت زميني(ثابت) يا ماشين‌آلات عمراني و ساختماني مورد بهره‌­برداري قرار مي‌گيرند.

5-1- گواهي محيط زيستي: گواهي است كه حسب آن احراز شرايط و الزامات محيط زيستي جهت انتشار حد مجاز كدري دود براي موتورهاي ديزلي را تائيد و تصديق مي نمايد. اين گواهي داراي مدت اعتبار مشخص بوده و از سوي ستاد مركزي معاينه فني خودروهاي تهران به شكل فيزيكي يا الكترونيكي صادر مي‌شود.

6-1- موتورهاي ديزل زميني: موتورهايي هستند كه با سوخت ديزل كار نموده و جهت تأمين انرژي مورد نياز ژنراتورهاي برق در كارگاه‌هاي ساختماني و پروژه‌هاي عمراني و شهري مورد استفاده قرار مي‌گيرند.

7-1- سامانه ويژه ثبت اطلاعات: سامانه‌اي كه با نظارت و درخواست ستاد مركزي معاينه فني خودروهاي تهران توسط سازمان فناوري اطلاعات و ارتباطات شهرداري تهران در بسترweb طراحي شده و وظيفه ثبت اطلاعات كارگاه‌هاي ساختماني و پروژه عمراني داراي ديزل و ماشين آلات كارگاهي، ثبت اطلاعات موتورهاي ديزل زميني مورد كاربري در پروژه، مشخصات مجري پروژه عمراني، مشخصات متقاضي دريافت گواهي محيط زيستي، نوبت دهي، اطلاع­ رساني و صدور كد پيگيري و صدور گواهي محيط زيستي را عهده­ دار خواهد بود. نتايج مربوط به صدور يا عدم صدور گواهي به همراه تاريخ اعتبار آن با قابليت گزارش گيري در بانك اطلاعاتي اين سامانه ثبت و ذخيره مي‌شود.

8-1- آلودگي هوا: عبارت است از انتشار يك يا چند آلاينده اعم از آلاينده‌هاي جامد، مايع، گاز، پرتوهاي يون ساز و غيريون ساز، بو و صدا در هواي آزاد به صورت طبيعي يا انسان ساخت، به مقدار و مدتي كه كيفيت هوا را به گونه­اي تغيير دهد كه براي سلامت انسان و موجود زنده، فرآيندهاي بوم شناختي و آثار و ابنيه زيان آور بوده يا سبب از بين رفتن يا كاهش سطح رفاه عمومي مي‌گردد.

9-1- آلودگي صوتي(براساس آيين نامه اجرايي ماده 29 قانون هواي پاك مصوب 21/6/97 هيات وزيران) : پخش و انتشار هر گونه صدا و ارتعاش بيش از حد مجاز.

2- مسئوليت‌ها:

1-2- مسئوليت تدوين و به روز رساني بخشنامه ها و بازنگري دستورالعمل امور پيمانكاران شهرداري بر عهده معاونت فني و عمراني و براي ساختمان‌هاي خصوصي و عمومي بر عهده معاونت شهرسازي و معماري شهرداري تهران مي‌باشد.

2-2- مسئوليت نظارت و پيگيري بر حسن اجراي اين دستورالعمل در مناطق، سازمان ها و شركت‌هاي هدف بر عهده شهرداران، مديران عامل سازمان ها و شركت ها و در پروژه ها بر عهده سرپرست كارگاه مي‌باشد.

3- گردش كار –بخش اول:
الزامات مربوط به پروژه‌هاي عمراني و پيمانكاران طرف قرارداد شهرداري:

1-3- استانداردهاي آلايندگي هوا براي موتورهاي ديزلي
با عنايت به اهميت بررسي دوده در اگزوز موتورهاي ديزلي، تست اين موتورها مطابق با جدول ذيل انجام خواهد شد:
جدول شماره يك (1) ـ حد مجاز كدري سنجي

سطح معاينه فني	فناوري		حدود مجاز كدري در آزمون كدري سنجي ( m-1)
معمولي	بدون تجهيزات پس پالايش	عمر كمتر از 5 سال	2
	عمر بيشتر از 5 سال		2/8

تبصره يكم (1) :
آزمون كدري سنجي موتورهاي ديزلي مورد استفاده در كارگاه‌هاي عمراني بر عهده ستاد مركزي معاينه فني خودروهاي تهران مي‌باشد.

2-3- استاندارد‌هاي آلودگي صوتي براي موتورهاي ديزل زميني
منابع توليد صدا از يك ديزل ژنراتور عبارتند از:

1-2-3- صداي مكانيكي موتور

2-2-3- صداي اگزوز

3-2-3- صداي فن خنك‌­كننده

4-2-3- صداي آلترناتور (تركيبي از حركت هواي خنك و اصطكاك ناشي از سيم­پيچ الكتريكي)

5-2-3- صداي حاصل از جريان القايي

6-2-3- صداي ناشي از ارتعاشات مكانيكي و قطعات ساختاري

3-3- منابع ايجاد آلودگي صدا ناشي از ساخت و ساز در محل پروژه ها مي تواند با رعايت نكات زير كنترل و كاهش يابد:

1-3-3- استفاده از موانع آكوستيك ( اين موانع مي توانند شامل: ورقه­هاي از جنس فولاد يا ديوارهاي بتني كه بين آنها با شن و ماسه پر شده است، ورقه­هاي فولادي سبكتر مناسب براي محوطه باشند )

2-3-3- محصور كردن تجهيزات پرسرو صداي ثابت

3-3-3- استفاده از عايق صوتي ( اين عايق­ها مي توانند شامل: فوم آكوستيك، فوم پلي اورتان، فايبر گلاس و امثال آن‌ باشند)

4-3-3- استفاده از اتصالات قابل ارتجاع بر روي خطوط سوخت­رساني و اگزوز و كانال­هاي انتقال برق در هنگام استقرار موتور ديزل ژنراتور در كارگاه جهت كاهش ارتعاش

5-3-3- نصب كاهنده صداي فن با تنظيم جريان هوا با زاويه 90 درجه هنگام ورود و خروج هوا به منبع تغذيه

6-3-3- نصب كاهنده صداي اگزوز ( اين كاهنده ها در سه سطح مسكوني، صنعتي و بحراني/ بيمارستاني وجود دارد)

7-3-3- قرار گرفتن در حداكثر فاصله از منبع ( با دو برابر شدن فاصله از منبع، صدا به ميزان 6 دسي بل كاهش مي يابد)

8-3-3-كاهش صدا از طريق تعمير و نگهداري مناسب ماشين‌آلات و تجهيزات

4-3- حد مجاز آلودگي صوتي : با عنايت به اهميت بررسي آلودگي صوتي موتورهاي ديزل زميني در سطح شهر، تست موتورهاي ديزل زميني مطابق با جدول ذيل انجام مي‌شود:
جدول شماره (2) ـ حد مجاز آلودگي صوتي

نوع منطقه	واحد	ساعت 7 الي 22	ساعت 22 الي 7
پهنه مسكوني	دسي‌بل	55	45
پهنه تجاري- مسكوني	دسي‌بل	60	50
پهنه تجاري - اداري	دسي‌بل	65	55
پهنه مسكوني- صنعتي	دسي‌بل	70	60
پهنه صنعتي	دسي‌بل	75	65

تبصره دوم (2) :
كنترل آلايندگي صوتي موتورهاي ديزل در كارگاه‌هاي عمراني بر عهده سرپرست كارگاه و اداره محيط زيست مناطق 22 گانه شهرداري و سازمان/شركت مربوطه مي‌باشد.

5-3- ساز و كار تشويق و تنبيه پيمانكاران پروژه‌هاي شهرداري تهران:

الف- در موارد زير پيمانكاران مشمول تنبيه و جريمه مي‌شوند:

1ـ عدم اخذ و ارائه گواهي‌هاي محيط زيستي وبرگ معاينه فني ماشين آلات عمراني، خودروهاي نقليه راه سازي

2ـ عدم اخذ و ارائه گواهي‌هاي محيط زيستي موتورهاي ديزلي

ب- تنبيه و جريمه پيمانكاران در سطوح زير انجام مي‌گردد :

1ـ جلوگيري از فعاليت ماشين آلات و موتورهاي ديزلي فاقد معاينه فني و گواهي محيط زيستي

2ـ تعليق آخرين صورت وضعيت در دست بررسي حداكثر تا 10 % از مطالبات و ساير تضامين پيمان

3ـ كسر از مطالبات پيمانكار حداكثر تا 3 % مبلغ اوليه مطالبات و ساير تضامين پيمان مطابق الگوي ذيل:
در كليه قراردادهاي پيمان­‌هاي فني و عمراني ذيل بندهاي قرارداد، موضوع جرايم استفاده از ماشين آلات غير مجاز و فاقد گواهي درج و با توجه به تعداد و نوع ماشين آلات و همچنين مدت پيمان، محاسبه مي‌گردد. از تقسيم هزينه در نظر گرفته شده ( هزينه ماشين آلات درج شده در قرارداد) بر مدت پيمان و تعداد ماشين آلات مبلغ تقريبي روزانه براي هر ماشين (با توجه به دسته بندي ماشين آلات) مورد استفاده بدست مي‌آيد. ميزان جريمه در كارگاه به شرح فرمول زير محاسبه مي‌گردد.
هزينه روزانه(در نظر گرفته شده در قرارداد) ماشين مورد نظر× تعداد روزهاي فاقد گواهي= جريمه كسر شده

ج- سازوكار تشويق و تنبيه پيمانكاران شهرداري تهران ظرف مدت سه ماه از تاريخ ابلاغ اين دستورالعمل در شوراي عالي فني شهرداري تهران تصويب و به اجرا گذارده مي‌شود.

4- گردش كار –بخش دوم:
پروژه‌هاي بخش خصوصي و عمومي (ساخت و سازهاي شهري)

1-4- شهرداري تهران مكلف است در زمان بازديدهاي ادواري و مستمر از پروژه‌هاي ساختماني نسبت به كنترل مطلوبيت شرايط محيط زيستي تجهيزات و ادوات مورد كاربري و بررسي اعتبار گواهي محيط زيستي ماشين آلات عمراني و موتورهاي ديزلي اقدام نموده و نسبت به ثبت و ضبط اطلاعات مربوطه در مستندات كارگاهي به نحو مقتضي اقدام نمايند.

2-4- در صورت مشاهده استفاده از تجهيزات فاقد گواهي محيط زيستي (اتمام مدت اعتبار) از ادامه فعاليت موتورهاي ديزلي تا زمان دريافت گواهي محيط زيستي جلوگيري به عمل آيد و در صورت عدم تمكين از دستور توقف فعاليت اين تجهيزات، ضمن جلوگيري از صدور هرگونه گواهي، مشمول جريمه نيز مي‌گردد. جريمه مذكور از قرار مبلغ دو ميليون ريال بابت هر روز فعاليت موتورهاي ديزلي فاقد اعتبار معاينه فني محيط زيستي تعيين مي‌گردد.

3-4- در مفاد مستندات صدور پروانه ساختماني مربوط به احداث ساختمان، عبارتي تحت عنوان "برخورداري از گواهي محيط زيستي تجهيزات موتوري ماشين آلات عمراني (ديزلي) بكار گرفته شده در پروژه" ، اضافه شده و به اطلاع و امضاي مالك رسانده شود. همچنين در صورت استفاده از موتور ديزل زميني، به منظور كنترل آلودگي صوتي توليد شده توسط اين ماشين آلات مي­بايست دستگاه مذكور در اتاقك جاذب صوت يا تجهيزات مشابه استاندارد با تائيد مهندس ناظر محصور گردد.

4-4- رعايت استانداردهاي آلايندگي هوا براي موتورهاي ديزلي
- با عنايت به اهميت بررسي دوده در اگزوز موتورهاي ديزلي، تست موتورهاي ديزلي مطابق با جدول شماره يك (1) اين دستورالعمل انجام خواهد شد.

تبصره سوم (3):
كنترل و تست آلايندگي هواي ماشين آلات مستقر و موتورهاي ديزلي در كارگاه‌هاي عمراني ساختمان‌هاي عمومي و خصوصي بر عهده ستاد مركزي معاينه فني خودروهاي تهران مي‌باشد و پايش استانداردهاي آلودگي صوتي موتورهاي ديزل زميني مطابق با جدول شماره دو (2) اين دستورالعمل انجام خواهد شد.