طرح حمايت از حقوق افراد داراي معلوليت

مقدمه:
از آنجايي كه برخورداري از حقوق فطري و قانوني توأم با حفظ كرامت ذاتي انسان‌ها و تلاش براي رفع هرگونه تبعيض ناروا در برخورداري شهروندان از امكانات و تسهيلات عمومي وظيفه تمامي دستگاه‌هاي دولتي است و به‌منظور كاهش محدوديت‌هاي موجود در سطح شهر و فضاهاي عمومي كه منجر به اخلال در شكوفايي استعدادهاي افراد داراي معلوليت به‌عنوان بخشي بزرگ و مهم، اما كمتر مورد توجه قرار گرفته شده‌ي جامعه، گرديده است و در راستاي اجرايي نمودن مفاد اصول متعدد قانون اساسي از جمله اصل سوم اين قانون، برنامه پنج‌ساله سوم توسعه شهر تهران ()، كنوانسيون حمايت از حقوق افراد داراي معلوليت، اصول اعلام شده در منشور سازمان ملل متحد، اعلاميه جهاني حقوق بشر و قانون حمايت از حقوق معلولان مصوب 1396/12/20، طرح حمايت از حقوق افراد داراي معلوليت به شرح ذيل به تصويب رسيد.

ماده يكم (1):
تعاريف و اصطلاحات:

الف) معلوليت: شرايط يا حالتي است كه ممكن است موجب شود وضعيت روحي، رواني، جسمي، حركتي، ذهني، حسي يا تكاملي فرد يا تركيبي از اين موارد نسبت به استاندارد معمول ساير افراد در آن گروه انساني به‌طور محسوسي كاهش يابد. تشخيص فرد داراي معلوليت و شدت معلوليت با تأييد «كميسيون پزشكي- توانبخشي تعيين نوع و تعيين شدت معلوليت سازمان بهزيستي كشور» صورت مي‌پذيرد.

ب) دسترس‌پذيري: مجموعه اقداماتي است كه با هدف ايجاد و تضمين محيطي بدون مانع و قابل دسترس براي زيست مستقل افرادي داراي معلوليت جهت مشاركت و حضور در اجتماع و فرصت برابر براي آنها در برخورداري از امكانات، خدمات و ساير تسهيلات ارائه شده در زندگي اجتماعي و فضاي شهري بر مبناي برابري با ساير افراد مانند جامعه صورت مي‌پذيرد. اين دسترسي شامل مواردي چون سامانه حمل و نقل عمومي، فضاهاي عمومي، اطلاعات، آموزش و پرورش، فن‌آوري، اشتغال و منابع مناسب ارتباطي و رسانه‌اي است.

ج) شورا: شوراي اسلامي شهر تهران

د) شهرداري: شهرداري تهران

هـ) قانون شهرداري: قانون شهرداري مصوب 1334/01/11 و اصلاحات و الحاقات بعدي آن

و ) قانون حمايت از حقوق معلولان: قانون حمايت از حقوق معلولان مصوب 1396/12/20

ماده دوم (2):
شهرداري مكلف است در انجام پروژه‌هاي عمراني و شهرسازي تمهيدات لازم را براي بهبود امكان حضور افراد داراي معلوليت در سطح شهر از جمله آماده‌سازي و مناسب‌سازي معابر عمومي، تفرجگاه‌ها، بوستان‌ها، فضاهاي اجتماعي، فرهنگي و ورزشي، نصب نشانه‌ها و علائم فيزيكي لازم با اولويت ميادين و معابر اصلي و نزديك به تقاطع‌ها، تجهيز چراغ‌هاي راهنمايي معابر به علائم صوتي و نيز برجسته نمودن سطح پياده‌روهاي نزديك به تقاطع‌ها براي استفاده نابينايان و انجام تمهيدات لازم در توقفگاه‌هاي عمومي با هدف در نظر گرفتن محل‌هاي ويژه براي توقف وسايل نقليه افراد داراي معلوليت پيش‌بيني نمايد.

تبصره:
هيچ پروژه عمراني بدون مناسب‌سازي مورد بهره‌برداري قرار نمي‌گيرد.

ماده سوم (3):
شهرداري مكلف به تهيه نقشه راهنماي مكان‌هاي مناسب‎‌سازي شده ظرف 6 ماه پس از لازم‌الاجرا شدن اين مصوبه و بروزرساني ماهيانه و انتشار برخط آن جهت بهره‌مندي عموم شهروندان است.

ماده چهارم (4):
صدور پروانه احداث و بازسازي و پايان كار براي تمامي ساختمان‌‏ها و اماكن با كاربري عمومي موضوع ماده 4 قانون حمايت از حقوق معلولان از جمله مجتمع‌‏هاي مسكوني، تجاري، اداري، درماني و آموزشي مشروط به رعايت ضوابط و استانداردهاي مصوب شوراي‌ عالي شهرسازي و معماري ايران و اصلاحات پس از آن در مورد دسترس‏‌پذيري افراد داراي معلوليت است.
آن‌ دسته از ساختمان‌هاي موضوع اين ماده را كه پس از دريافت گواهي پايان كار نسبت به تغييرات فيزيكي نظير جمع‌آوري رمپ‌هاي ويژه افراد داراي معلوليت اقدام ‌كنند، در اسرع وقت و خارج از نوبت به كميسيون موضوع ماده 100 قانون شهرداري ارجاع شود. مفاد اين ماده در پروانه‌هاي ساختماني ذكر خواهد شد.

ماده پنجم (5):
شهرداري موظف است در ساخت سالن‌هاي سينما، تئاتر و اجتماعات در بناهاي متعلق به شهرداري، علاوه بر رعايت ضوابط دسترس‌پذيري، نسبت به پيش‌بيني جايگاه ويژه افراد داراي معلوليت اقدام نمايد. بر اين اساس سالن‌هاي با ظرفيت كمتر از 100 نفر بايد داراي حداقل 4 جايگاه و سالن‌هاي با بيش از 100 نفر ظرفيت موظف به تمهيد حداقل 7 جايگاه ويژه افراد داراي معلوليت هستند.

ماده ششم (6):
شهرداري موظف است در راستاي اجراي بند 21 ماده 55 قانون شهرداري ظرف چهار (4) سال پس از لازم‌الاجرا شدن اين مصوبه در هريك از مناطق 22گانه شهرداري تهران نسبت به ساخت حداقل يك سالن ورزشي ويژه افراد داراي معلوليت اقدام نمايد.

ماده هفتم (7):
شهرداري موظف است ظرف مدت دو سال پس از لازم‌الاجرا شدن اين مصوبه با استفاده از ظرفيت‌هاي بند 6 ماده 55 قانون شهرداري و با همكاري سازمان ورزش شهرداري و سازمان بوستان‌ها و فضاي سبز شهر تهران نسبت به تجهيز پارك‌هاي عمومي موجود در سطح شهر به تجهيزات ورزشي ويژه افراد داراي معلوليت و تخصيص بخشي از فضاي بوستان‌هاي بزرگ شهري به‌منظور ايجاد باغ گل ويژه نابينايان اقدام نمايد.

ماده هشتم (8):
شهرداري مكلف است ظرف يك سال پس از لازم‌الاجرا شدن اين مصوبه، تمامي سامانه‌هاي حمل و نقل عمومي از قبيل مترو، پايانه‌ها و سامانه‌هاي حمل و نقل عمومي از جمله اتوبوس‌ها را به سيستم‌هاي اطلاع‌رساني صوتي، تصويري و نوشتاري بر پايه خط بريل مجهز نمايد. همچنين اتوبوس‌هاي اين شركت بايد به سيستم گوياي اعلام ايستگاه مجهز شوند.

ماده نهم (9):
شهرداري مكلف به آموزش مستمر كاركنان خود از جمله رانندگان و كاركنان شاغل در بخش‌هاي مرتبط با وسايل نقليه عمومي نسبت به چگونگي همياري و خدمت‌رساني به افراد داراي معلوليت جهت استفاده مناسب () از اين وسايل هستند.

ماده دهم (10):
استفاده از حمل‌و‌نقل عمومي (اتوبوس و مترو) براي معلولان حركتي، نابينايان و كم‌بينايان رايگان است. شهرداري موظف به پيش‌بيني تمهيداتي براي دسترسي آسان شهروندان داراي معلوليت به مراكز صدور بليت ويژه معلولان و امكان افزايش شارژ بليت به‌صورت برخط است.

ماده يازدهم (11):
شهرداري مجاز است () با همكاري وزارت آموزش و پروش هزينه حمل‌و‌نقل كودكان دانش‌آموز در مدارس استثنائي را از محل بودجه فرهنگي شهرداري موضوع رديف اعتباري «كمك به موسسات عمومي و عام‌المنفعه» در بودجه ساليانه خود تأمين كند.

ماده دوازدهم (12):
شهرداري موظف است به منظور فراهم آوردن امكان استفاده ناشنوايان، آثار تصويري و ويديويي خود را همراه با زيرنويس ارائه دهد.

ماده سيزدهم (13):
شهرداري موظف است ظرف مدت شش (6) ماه پس از لازم‌الاجرا شدن اين مصوبه نسبت به هوشمندسازي كليه سامانه‌هاي ارتباطاتي مردمي از قبيل سامانه دريافت و پيگيري شكايات مردمي و سازمان آتش‌نشاني در جهت فراهم‌سازي امكان استفاده افراد داراي معلوليت از جمله نابينايان و ناشنوايان اقدام كند.

ماده چهاردهم (14):
استفاده از مكان‌هاي فرهنگي و هنري تحت مديريت شهرداري نظير سينماها، خانه‌هاي تئاتر و نظاير آنها براي بار اول در هر ماه براي افراد داراي معلوليت رايگان و دفعات بعد نيم بها خواهد بود.
بازديد اين افراد از نگارخانه‌ها، موزه‌ها و خانه‌موزه‌ها رايگان است. معافيت‌هاي اين ماده در خصوص افراد داراي معلوليت حركتي و بينايي شامل يك نفر همراه نيز مي‌شود.

ماده پانزدهم (15):
فرهنگ‌سراها و ساير مكان‌هاي فرهنگي و آموزشي زيرمجموعه شهرداري از جمله سراهاي محله و خانه‌هاي فرهنگ موظف به ارائه تخفيف كلاس‌هاي آموزشي خود براي افراد داراي معلوليت به ميزان 50درصد هستند.

ماده شانزدهم (16):
استفاده از كتابخانه‌هاي عمومي متعلق به شهرداري براي افراد داراي معلوليت رايگان است. شهرداري موظف است حداقل پنج (5) درصد از منابع كتابخانه‌اي خود را به صورت صوتي يا بريل تهيه كند.

ماده هفدهم (17):
شهرداري و مراكز انتشاراتي زيرمجموعه آن موظف به ارائه نسخه صوتي يا همراه با خط بريل كتاب‌هايي هستند كه پس از لازم‌الاجرا شدن اين مصوبه در شهرداري منتشر مي‌شود.

ماده هجدهم (18):
شهرداري مكلف است ساليانه تا سه (3) درصد از بودجه فرهنگي موضوع رديف اعتباري «كمك به موسسات عمومي و عام‌المنفعه» در بودجه ساليانه خود را به دسترس‌پذيري يا هوشمندسازي مدارس جهت استفاده افراد داراي معلوليت از جمله نابينايان و افراد داراي معلوليت حركتي اختصاص دهد.

ماده نوزدهم (19):
شهرداري موظف است با استفاده از ظرفيت‌هاي موجود از جمله معاونت امور اجتماعي و فرهنگي شهرداري تهران و سازمان‌ زيباسازي شهرداري تهران نسبت به ترويج و گسترش فرهنگ احترام به حقوق افراد داراي معلوليت در سطح شهر اقدام نمايد. همچنين شهرداري مكلف است نسبت به پخش آگهي (تيزرهاي) آموزشي موضوع اين ماده و ماده 20 قانون حمايت از حقوق معلولان در سينماهاي تحت مالكيت و مديريت خود و حتي‌المقدور ساير مكان‌هاي عمومي از قبيل نمايشگاه‌هاي آثار هنري اقدام كند.

ماده بيستم (20):
شهرداري نسبت به اعمال تخفيف بيست (20) درصدي براي مراجعين مشمول اين مصوبه به مراكز درمانگاهي تحت مديريت شهرداري اقدام خواهد نمود. افراد داراي معلوليت، كه داراي رابطه استخدامي با شهرداري هستند و افراد تحت پوشش بيمه‌اي آنان، از تخفيف پنجاه درصدي برخوردار مي‌شوند.

ماده بيست و يكم (21):
شهرداري مكلف است در تمامي موارد مندرج در اين مصوبه از قبيل مناسب‌سازي معابر و اماكن و اقدامات فرهنگي، نسبت به انجام اقدامات لازم جهت دسترس‌پذيري كودكان اقدام نمايد.

ماده بيست و دوم (22):
استخدام مازاد بر سهميه استخدامي ويژه افراد داراي معلوليت موضوع ماده 15 قانون حمايت از حقوق معلولان، از طريق رقابت با داوطلبان سهميه آزاد در صورت وجود ظرفيت و جنسيت متناسب در همان شغل صورت مي‌پذيرد. در اين‌ موارد در صورت وجود شرايط كاملاً يكسان، فرد داراي معلوليت در اولويت جذب قرار دارد.

ماده بيست و سوم (23):
شهرداري و كليه دستگاه‌هاي اجرايي كه بنا به دلايلي ناچار به تخريب وضعيت و فضاهاي مناسب‌سازي شده جهت تردد افراد داراي معلوليت در معابر عمومي و اصلي و ساير معابر مي‌گردند بايد نسبت به اصلاح مجدد و ايجاد شرايط اوليه و مناسب در معابر مذكور، تحت نظارت ستاد اجرايي موضوع اين مصوبه اقدام نمايند.

ماده بيست و چهارم (24):
شهرداري مكلف است در راستاي اجرايي نمودن مفاد اين مصوبه با تشكيل ستادي متشكل از افراد ذيل نسبت به پيگيري و اعمال نظارت بر حسن انجام وظايف و مفاد اين مصوبه اقدام نمايد.

1- معاون شهرسازي و معماري شهرداري يا نماينده تام‌الاختيار به‌ عنوان دبير ستاد.

2- معاون امور اجتماعي و فرهنگي شهرداري يا نماينده تام‌الاختيار.

3- معاون خدمات شهري شهرداري يا نماينده تام‌الاختيار.

4- معاون حمل‌ و نقل و ترافيك شهرداري يا نماينده تام‌الاختيار.

5- معاون فني و عمراني شهرداري يا نماينده تام‌الاختيار.

6- معاون برنامه ريزي، توسعه شهري و امور شورا و توسعه منابع انساني شهرداري يا نماينده تام‌الاختيار.

7- مديرعامل سازمان زيباسازي شهر تهران يا نماينده تام‌الاختيار.

8- يك نفر از اعضاي شورا با انتخاب شورا.

9- يك نفر به نمايندگي از سازمان‌هاي مردم نهاد (سمن ها) در حوزه حقوق افراد داراي معلوليت با معرفي ستاد توان‌افزايي و حمايت از فعاليت سازمان‌هاي مردم نهاد شهر تهران.

10- يك نفر از اعضاي كميسيون حقوق بشر كانون وكلاي دادگستري مركز با معرفي رئيس كانون وكلا به‌عنوان نماينده تشكل‌هاي مدني.
ستاد مزبور موظف است به‌ منظور ايجاد هماهنگي‌هاي لازم حسب مورد از ساير دستگاه‌هاي اجرايي ذي‌ربط از جمله بنياد شهيد و امور ايثارگران، سازمان بهزيستي استان تهران و سازمان مدارس استثنايي كشور وابسته به وزارت آموزش‌ و پرورش جهت شركت در جلسات دعوت به عمل آورد.

ماده بيست و پنجم (25):
شهرداري موظف است ظرف مدت يك ماه پس از لازم‌الاجرا شدن اين مصوبه نسبت به تشكيل ستاد مصوبه حقوق افراد داراي معلوليت اقدام و گزارش پيشرفت كار را هر سه ماه يك‌بار به‌ اطلاع شورا برساند. دبيرخانه اين ستاد در معاونت امور اجتماعي و فرهنگي شهرداري مستقر است.

ماده بيست و ششم (26):
شهرداري مكلف است همه‌ساله در بودجه پيشنهادي به شورا، رديف اعتباري خاصي براي حمايت از افراد داراي معلوليت در قالب برنامه و طرح‌هاي مشخص پيش‌بيني نمايد.

ماده بيست و هفتم (27):
از تاريخ لازم‌الاجرا شدن اين مصوبه، مصوبه مناسب‌سازي فضاهاي شهري براي جانبازان و معلولين جسمي و حركتي مصوب 1384/04/14 () و اصلاحات بعدي آن، مصوبه الزام شهرداري تهران به ارائه خدمات ويژه به نابينايان تهراني مصوب 1392/07/28 ()، مصوبه الزام شهرداري تهران به ايجاد باغ گل ويژه نابينايان در بوستان‌هاي بزرگ شهري () و ساير مصوبات مغاير با اين مصوبه لغو مي‌شوند.