![]() |
||||||||||
|
||||||||||
![]()
نظامنامه مشاركت محلهاي شهروندان در مديريت شهريمصوب 1401/04/21
![]() نظامنامه مشاركت محلهاي شهروندان در مديريت شهري ![]() مقدمه:
در راستاي اجراي بندهاي 5، 6 و 7 ماده هشتاد (80) قانون تشكيلات، وظايف و انتخابات شوراهاي اسلامي كشور و انتخاب شهرداران مصوب 1375 و اصلاحات بعدي آن و الزام مقرر در ماده شصت و پنجم برنامه پنجساله سوم توسعه شهر تهران (1402-1398) ابلاغي به شماره 160/2520/32061 مورخ 1397/11/02 و به منظور هماهنگي اقدامات و برنامههاي شهرداري تهران در محلات شهر و ايجاد تعامل و همافزايي ميان نهادها و سازمانهاي دولتي، عمومي و مردمي ارائهكننده خدمات به شهروندان در مقياس محلهاي در راه ايجاد زمينههاي مشاركت محله محور شهروندان، "نظامنامه مشاركت محلهاي شهروندان در مديريت شهري" طبق مفاد به شرح ذيل تصويب گرديد. ماده يكم (1) تعاريف و اختصارات: الف) مديريت شهري: منظور از مديريت شهري در اين نظامنامه، شوراي اسلامي شهر تهران و زيرمجموعههاي آن و شهرداري تهران اعم از حوزههاي ستادي و اجرايي، مناطق، موسسات، سازمانهاي وابسته و شركتهاي تابعه آن است. ب) شهر تهران: منظور از شهر تهران، محدوده جغرافيايي تهران، ري و تجريش است كه در اين نظامنامه به اختصار "تهران" ناميده ميشود. پ) سازمانهاي مردمنهاد (سمن): تشكيلاتي است مردمي كه برابر قوانين و مقررات موضوعه تشكيل ميشوند و شاخصههاي آنها غيردولتي، غيرسياسي، غيرانتفاعي، غيرتجاري و مستقل بودن است كه با اهداف و وظايف و سازماندهي مشخص كه در اساسنامه آنها تعريف شده است در مراجع ذيربط به ثبت رسيدهاند و در سطح شهر فعاليت دارند و در اين نظامنامه به اختصار "سمن" ناميده ميشود. ت) تشكلهاي جهادي: گروههاي داوطلب در قالب اشخاص حقيقي يا حقوقي كه بر اساس ايثار، احساس تكليف و تعهد اجتماعي، منطبق بر باورهاي مذهبي و هنجارهاي فرهنگي اسلامي، ايراني و در جهت توسعه فرهنگ ايثار، احسان، نوعدوستي و افزايش وحدت، پويايي، اميد و بهرهوري در عرصههاي مديريت شهري و ترويج فرهنگ شهروندي تشكيل شده و علاقهمند و داوطلب مشاركت در نظام مديريت محله ميباشند. ث) سازمان اجتماعمحور (سام): ساختاري مردمي، غيردولتي، غيرانتفاعي، غيرسياسي، غيرتجاري و مستقل است كه در چارچوبي معين مبتني بر كنشهاي داوطلبانه با موضوع مشخص و در سطح يك يا چند محله فعاليت ميكند كه در اين نظامنامه به اختصار "سام" ناميده ميشود. ج) ستاد توانافزايي و حمايت از سازمانهاي مردم نهاد (ستاد سمنها): ستاد تخصصي در ساختار كميسيون فرهنگي و اجتماعي شوراي اسلامي شهر تهران كه با حمايت و پشتيباني از تشكيل و فعاليت بهينه سازمانهاي مردمنهاد، تعامل آنها را با مجموعه مديريت شهري تسهيل مينمايد كه در اين نظامنامه" ستاد سمنها" خوانده ميشود. چ) محله: بخش قابل شناسايي از محدوده شهري يا محدودهاي تركيبشده از كاربريهاي تأمينكننده نيازهاي ساكنان در ساختار شهر است. محلههاي شهري به مفهوم «واحدهاي اجتماعي» حقيقي هستند كه تا حدي به صورت اتفاقي و ناخودآگاه به وجود آمدهاند و با گذشت زمان توانستهاند شكل و قالب ثابت و پايداري بگيرند و حريم معيني را براي خود تعريف كنند. در اين نظامنامه منظور از محله آخرين تقسيمبندي محلهاي توسط شهرداري تهران است. ح) مشاركت: فعاليتهاي داوطلبانه جمعي يا فردي، آزادانه، آگاهانه و اختياري به منظور ارتقاء كيفيت زندگي در محله در ابعاد مختلف كالبدي، اجتماعي و فرهنگي در رستههاي مختلف تصميمسازي، برنامهريزي، اجرا و ديدهباني شهري است. خ) مديريت محله: مجموعه نهادها و عوامل مؤثر و ذيربط فعال در نظام مديريت محله كه مطابق اين نظامنامه در راستاي ارتقاء مشاركت شهروندان در امور محله با يكديگر تشريك مساعي دارند. د) سراي محله: بنايي است كه از سوي شهرداري تهران به منظور ساماندهي، حمايت و توسعه فعاليتهاي مشاركتي محله و ارائه خدمات فرهنگي، اجتماعي در اختيار مديريت محله قرار گرفته است. همچنين محل برگزاري نشستها و جلسات هيأت امناي مديريت محله ميباشد. ذ) مدير محله: شخصي است كه با دارا بودن صلاحيتها و شايستگيهاي تعيينشده مطابق دستورالعملهاي ابلاغي عهدهدار راهبري سياستهاي ابلاغي شهرداري تهران و اجراي مصوبات هيات امناي محله و برنامههاي مصوب شهرداري تهران در مقياس محله باشد. ر)(اصلاح 1403/05/21) معتمدين مديريت محله: از معتمدين ساكن محله كه در امور فرهنگي، اجتماعي و خيريه و ترويج فرهنگ شهروندي و گفتمان مديريت شهري در محله خود فعال باشند. ![]() ز) معتمدين محله: شهروندان فعال و مشاركتجو در محله كه مورد اعتماد مردم بوده و در امانتداري و درستكاري شهره باشند. ژ) نخبگان محله: شهروندان داراي منزلت اجتماعي و فعال و مشاركتجو در عرصه ترويج فرهنگ شهروندي و گفتمان مديريت شهري در محله خود كه ساكن محله بوده و در يكي از عرصههاي علم، فناوري، هنر، ادب، فرهنگ و مديريت و نظاير آن در چارچوب ارزشهاي اسلامي برجسته، كارآمد و اثرگذار باشند. ماده دوم (2) راهبردها، سياستها: 2,1- راهبردها الف) ارتقاء مشاركت شهروندان در فرايند بازآفريني پايدار شهري ب) بسط برنامهريزي مشاركتي محلهمحور پ) ارتقاء عملكرد نهادهاي محلهاي 2,2- سياستها الف) افزايش نرخ مشاركت مردم در فعاليتهاي محله با تأكيد بر مشاركت شهروندان در مديريت شهري ب) تشويق ساكنان محله به مشاركت در فعاليتهاي فرهنگي و اجتماعي در مقياس محلي پ) تقويت مشاركت شهروندان در تصميمسازي، تصميمگيري، پايش و اجراي فعاليتها و برنامههاي محلهاي ت) ترويج نظام محلهمحور و رويكرد توسعه از پايين به بالا براي درك نيازها و همراهي ساكنان و شهروندان ث) ايفاي نقش صحيح شهرداري به عنوان تسهيلگر، حامي، ناظر، هدايتكننده و راهبر در برنامههاي مشاركت محلي ج) شكلگيري همكاري بين نهادي در محله چ) افزايش سهم مشاركت سازمانهاي مردم نهاد و اجتماع محور در محله ماده سوم (3) اركان ستادي (سياستگذاري، برنامهريزي و نظارت): ![]() 3,1- تركيب ستاد هماهنگي مشاركتهاي محلهاي شوراي اسلامي شهر تهران 3,1,1 - با ابطال مصوبه مجوز تشكيل شوراي بازنگري، اصلاح و هماهنگي نظامات برنامهريزي و اجرايي شهرداري تهران به شماره 160/927/10998 مورخ 1386/06/31، اختيار تعيين چگونگي تشكيل، شرح وظايف، تركيب و شيوه مديريت و مسئوليت دقيق ساماندهي مشاركت اجتماعي در محلات و نحوه تشكيل كارگروههاي تخصصي و شيوه تعامل و ارتباط آنها، از شوراي بازنگري نظامات و برنامهريزي و اجرايي شهرداري تهران در حيطه اختيارات شوراي اسلامي شهر تهران قرار گرفت. بر اين اساس اين شورا با تشكيل ستادي تخصصي تحت عنوان «ستاد هماهنگي مشاركتهاي محلهاي» با تركيب و وظايف ذيل، نقش خود را در سياستگذاري موضوع به انجام ميرساند. اعضاي اين ستاد كه با تصويب شورا منصوب خواهند شد به شرح ذيل است: الف) دو (2) نفر از اعضاي كميسيون فرهنگي، اجتماعي به انتخاب و معرفي كميسيون مذكور. ب) پنج (5) نفر از اعضاي شوراي اسلامي شهر تهران به انتخاب و معرفي ساير كميسيونهاي اصلي شامل: معماري و شهرسازي؛ سلامت، محيط زيست و خدمات شهري؛ نظارت و حقوقي؛ برنامه و بودجه؛ عمران و حمل و نقل (از هر كميسيون يك نماينده). تبصره يكم (1)-اصلاح 1402/04/27- (اصلاحي):
رئيس شوراي اسلامي شهر تهران به عنوان رئيس ستاد هماهنگي مشاركتهاي محلهاي تعيين ميگردد. ![]() 3,1,2- وظايف ستاد هماهنگي مشاركتهاي محلهاي به شرح ذيل است: ![]() الف) سياستگذاري و تعيين جهتگيريهاي مديريت محلات شهر تهران. تبصره دوم (2)-اصلاح 1403/05/21-:
چگونگي مراحل انتخاب معتمدين شورا در تركيب هيأت امناي محله كه يكسوم تركيب اعضاي هيأت امنا در هر محله را به خود اختصاص ميدهد (حداقل تعداد 7 نفر در هر محله)، مطابق دستورالعملي است كه به تأييد اعضاي ستاد هماهنگي مشاركتهاي محلهاي شوراي اسلامي شهر تهران خواهد رسيد انجام ميگردد. همچنين تعداد دو نفر از معتمدين شوراي اسلامي شهر تهران از بانوان ساكن محله انتخاب ميشوند. ![]() پ) تصويب آييننامه ها، دستورالعملها و شيوهنامههاي اجرايي مديريت محله ت) نظارت بر فعاليت اركان و ساختار مديريت محله و ارائه گزارش آن به شوراي اسلامي شهر تهران ث) پيگيري اجراي برنامهها و خطمشيهاي ابلاغشده از سوي شوراي اسلامي شهر تهران در سطح محلات ج) انتقال نظرات و طرحهاي مشاركتجويانه پيشنهادي اركان و دستاندركاران مديريت محلات به شوراي اسلامي شهر تهران. چ) تشكيل دبيرخانه، تدوين دستورالعمل شرح وظايف و شيوه فعاليت آن و نحوه تعيين و فعاليت دبير. تبصره سوم (3): جلسات ستاد حداقل هر سه ماه يك بار تشكيل و با حضور پنج نفر از اعضا رسميت داشته و تصميمات آن با اكثريت آراء حاضرين در جلسه قانوني است. 3,2(جوابيه 1401/05/25)- قرارگاه مشاركتهاي محلهاي:
در راستاي همافزايي، همكاري و تشريك مساعي همه نهادهاي ذينفع يا ذيمدخل در فعاليتهاي محلهاي قرارگاهي با هدف راهبري و ساماندهي مشاركتهاي اجتماعي در محلات شهر تهران تشكيل خواهد شد. شهرداري تهران موظف است در راستاي اجراي هر چه بهتر اين نظامنامه، برنامهريزي و رصد دقيق فعاليتهاي محلهاي و تدوين دستورالعملها و شيوهنامههاي اجرايي لازم، قرارگاه مذكور را با حضور اعضاي ذيل تشكيل و با برگزاري جلسات منظم حداقل هر ماه يك بار به انجام برساند: ![]() الف) شهردار تهران (رئيس) تبصره چهارم (4): شرح دقيق وظايف و شيوه فعاليت اين قرارگاه، ظرف مدت يك ماه پس از لازمالاجرا شدن اين نظامنامه، توسط شهرداري تهران تهيه و به تأييد ستاد هماهنگي مشاركتهاي محلهاي شوراي اسلامي شهر تهران خواهد رسيد. تبصره پنجم (5): قرارگاه ميتواند از نمايندگان حوزههاي اجرايي مرتبط با موضوعات و دستور جلسات خود دعوت بعمل آورد. 3,3- دبيرخانه راهبري مشاركتهاي محلهاي شهر تهران اين دبيرخانه در حوزه معاونت اجتماعي - فرهنگي شهرداري تهران تشكيل ميشود و فرايندهاي اجرايي استقرار و فعاليت نظام مديريت محلات را راهبري مينمايد. وظايف و اختيارات اين دبيرخانه توسط شهرداري تهران تهيه و به تأييد ستاد هماهنگي مشاركتهاي محلهاي شوراي اسلامي شهر تهران خواهد رسيد. ماده چهارم (4) اركان اجرايي محلهاي: ![]() بند 4.1(جوابيه 1401/05/25):
به شهرداري تهران اجازه داده ميشود از طريق تعامل و هماهنگي با ذينفعان و ذي مدخلان محلهاي و بدون هرگونه توسعه تشكيلاتي و افزايش نيروي انساني نسبت به تشكيل هيأت امناي مديريت محله در محلات شهر تهران با شركت افراد ذيل اقدام نمايد. ![]() الف) نمايندگان پايگاههاي بسيج محله با معرفي ناحيه سپاه منطقه (2 نفر). ب) نماينده نخبگان محله با معرفي دبيرخانه راهبري مشاركتهاي محلهاي شهر تهران (1نفر). پ) نمايندگان ائمه جماعات مساجد محله با معرفي ستاد امور مساجد (2 نفر). ت) نماينده سمنهاي فعال محله با معرفي ستاد توانافزايي و حمايت از سمنهاي شوراي اسلامي شهر تهران (1 نفر). ![]() ث) نماينده گروههاي جهادي و خيريههاي محلهاي و سامها با معرفي شهرداري منطقه و تأييد ستاد سمنها (1 نفر). ج) نماينده هيأت مذهبي و قرآني با معرفي سازمان تبليغات اسلامي منطقه (1 نفر). چ) نماينده حوزههاي علميه فعال در سطح محله (1 نفر) ح) نماينده كلانتريهاي سطح محله (1 نفر) خ) نماينده مدارس محله با معرفي اداره آموزش و پرورش منطقه (1 نفر). د) نماينده مجموعههاي ورزشي محله با معرفي شهرداري منطقه (1 نماينده). ذ) نماينده مجموعههاي فرهنگي و هنري سطح منطقه با معرفي سازمان فرهنگي هنري شهرداري تهران (1 نفر). ر) نماينده شهرداري منطقه به شرط سكونت داشتن در محله (1 نفر). ز) نماينده بانوان فعال و مشاركتجو و آشنا با مديريت شهري در محله با معرفي ادارهكل امور بانوان شهرداري تهران (1 نفر) ژ) نماينده خانه بهداشت محله (1 نفر) س) مدير محله به پيشنهاد شهرداري منطقه و تأييد هيأت امناي مديريت محله (1 نفر). تبصره يكم (1)-اصلاح 1403/05/21-:
به منظور ارتقاء سطح مشاركتهاي شهروندان در اداره امور مربوط به محلات و تحقق اصل عدالت در تصميمگيريها، شوراي اسلامي شهر تهران، معتمدين محله را از ميان ساكنين محلات انتخاب نموده كه به خوبي با نيازها و مسائل محله آشنايي كاملي دارند، تمامي اعضاي هيأت امناي محله، اعم از معتمدين شورا و نمايندگان ساير نهادها، سازمانها و اشخاص حقيقي و حقوقي، از شأن و جايگاه يكساني برخوردار بوده و در تمامي فرآيند تصميمگيريهاي محله، به طور برابر مشاركت مينمايند. ![]() تبصره دوم (2): حداقل اعضاي اصلي براي رسميت يافتن جلسات هيأت امناء محله 9 نفر ميباشد. تبصره سوم (3): تركيب اعضاي اصلي هيأت امناء بر اساس ظرفيتها و ويژگيهاي محلات حداقل 15 و حداكثر 23 نفر ميباشد. تبصره چهارم (4): تعريف، شرايط و چگونگي مشاركت هريك از اعضا، وظايف و اختيارات و نحوه تشكيل هيأت امناء محله مطابق دستورالعملي خواهد بود كه توسط شهرداري تهران تهيه و به تأييد ستاد هماهنگي مشاركتهاي محلهاي شوراي اسلامي شهر تهران خواهد رسيد. 4,2 - مدير محله:
مدير محله به عنوان ركن اجرايي در ساختار نظام مشاركت محلهاي با نظارت هيأت امناء و با بهرهگيري از منابع و سرمايههاي محلهاي از جمله اماكن، منابع و امكانات شهرداري تهران در محله و از طريق همكاري و هماهنگي كامل با شهرداري به طور خاص و ساير سازمانها و نهادهاي محلهاي به طور عام، مديريت فعاليتهاي مشاركتي و خدماترساني به شهروندان را در قالب ضوابط و مقررات مربوط برعهده دارد. تبصره پنجم (5): مدير محله با معرفي و پيشنهاد سه نفر ذيصلاح از سوي شهرداري منطقه و صدور حكم براي يك نفر از ميان آنها توسط هيأت امناء انتخاب خواهد شد. تبصره ششم (6): در معرفي و انتخاب مديران محلات، اولويت با مديران كنوني در حال خدمت است. در صورت انتخاب مديران محلات جديد، نخستين شرط احراز سكونت در محله ميباشد. تبصره هفتم (7): مدير محله هيچگونه رابطه استخدامي با شهرداري تهران نخواهد داشت. تبصره هشتم (8): شرايط و چگونگي انتخاب، عزل، وظايف و اختيارات، مدت زمان مديريت و صيانت از مدير محله مطابق دستورالعملي خواهد بود كه از سوي شهرداري تهران تهيه و به تأييد ستاد هماهنگي مشاركتهاي محلهاي شوراي اسلامي شهر تهران خواهد رسيد. 4,3 – بازرس:
بازرس با معرفي سه نفر واجد شرايط توسط هيأت امناء محله و صدور حكم براي يك نفر از آنها توسط دبيرخانه راهبري مشاركتهاي محلهاي انتخاب ميشود. وظايف و حدود اختيارات بازرس به شرح ذيل است: 1. بررسي اسناد و مدارك مالي، تهيه و ارائه گزارشهاي نظارتي و تراز مالي براساس قوانين، مقررات و دستورالعملهاي مربوطه 2. ارائه گزارش تخلفات و انحرافات احتمالي مديريت محله به هيأت امناء 3. بررسي تطبيق عملكردي و سياستي براساس اهداف يك ساله محله و دستورالعملهاي ابلاغي تبصره نهم (9): شرايط و ويژگيها، نحوه گزارشدهي و اختيارات بازرس در دستورالعمل ابلاغي توسط دبيرخانه راهبري مشاركتهاي محلهاي تعيين ميشود. 4,4 - امين اموال
به منظور حفظ و نگهداري اموال و سرمايههاي مديريت شهري در هر محله، شهرداري منطقه فردي را از ميان پرسنل فعلي شاغل در شهرداري منطقه به عنوان امين اموال به هيأت امناء معرفي مينمايد. اين فرد زير نظر شهرداري منطقه فعاليت نموده و در امور اجرايي مديريت محله دخالتي نخواهد داشت. تبصره دهم (10): حدود وظايف و اختيارات امين اموال در زمينه نگهداري و پشتيباني اموال مطابق دستورالعملي خواهد بود كه از سوي دبيرخانه راهبري مشاركتهاي محلهاي ابلاغ ميشود. ماده پنجم (5) حمايت:
محلاتي كه بر اساس اين مصوبه و دستورالعملها و روشهاي اجرايي مربوط به آن، موفق به استقرار و فعاليت نظام فعال مديريت محله شده، همچنين نهادهاي عمومي مشاركتپذير از قبيل مساجد و مدارس فعال در نظام مديريت محله از حمايتهاي ويژه مديريت شهري برخوردار خواهند شد. تبصره:
دستورالعمل حمايتهاي مديريت شهري از محلات سرآمد و نهادهاي مشاركتپذير در نظام مديريت محلهاي توسط شهرداري تهران تهيه و به تأييد ستاد هماهنگي مشاركتهاي محلهاي شوراي اسلامي شهر تهران خواهد رسيد. ماده ششم (6) دستورالعملها و اسناد تكميلي:
شهرداري تهران موظف است اساسنامه مديريت محله و دستورالعملهاي مربوط به اين مصوبه و ديگر دستورالعملها و روشهاي اجرايي مورد نياز را حداكثر ظرف مدت سه ماه از تاريخ لازمالاجرا شدن اين نظامنامه تهيه و به تأييد ستاد هماهنگي مشاركتهاي محلهاي شوراي اسلامي شهر تهران برساند. ماده هفتم (7) اطلاعرساني و شفافيت اطلاعات: شهرداري تهران موظف است در راستاي حفظ حق دسترسي شهروندان به اطلاعات عمومي، ايجاد شفافيت و ترويج آگاهي عمومي در ميان شهروندان موارد ذيل را به انجام برساند: 7,1- انتشار گزارش پيشرفت برنامههاي توسعه محله و نحوه هزينهكرد بودجه سنواتي هر محله، حداكثر تا شش ماه پس از اتمام سال مالي در سامانههاي در دسترس شهروندان. 7,2- انتشار عناوين برنامهها، پروژهها و اقدامات محلهاي مصوب هر محله در سال حداكثر تا ارديبهشت ماه همان سال در سامانههاي دردسترس شهروندان 7,3- انتشار اسناد و مستندات پشتيبان توسعه و برنامهريزي محلات، تراز مالي حساب توسعه محلهاي، گزارش پيشرفت برنامههاي توسعه محله و ساير اسناد و مدارك مرتبط را بر روي سامانه شفافيت. ماده هشتم(8) : نظارت 8,1- نظارت بر اجراي اين نظامنامه و دستورالعملهاي مربوط، برعهده ستاد هماهنگي مشاركتهاي محلهاي شوراي اسلامي شهر تهران ميباشد. 8,2- نظارت تخصصي بر عملكرد و رسيدگي به تخلفات و شكايات وارده در دبيرخانه راهبري مشاركتهاي محلهاي شهر تهران انجام ميشود. تبصره:
چگونگي نظارت و رسيدگي به تخلفات در دستورالعمل مربوط تعيين ميشود. ماده نهم (9): ساير
از تاريخ لازمالاجرا شدن اين مصوبه، مصوبه مجوز تشكيل ستاد ساماندهي مشاركتهاي اجتماعي مناطق بيست و دوگانه شهرداري تهران به شماره ابلاغ 160/719/1885 به تاريخ 1385/02/10 و مصوبه ساماندهي مشاركتهاي اجتماعي در محلات شهر تهران به شماره ابلاغ 160/1317/11785 به تاريخ 1388/08/13 ملغي ميشود. |