سند الزامات تدوين برنامه چهارم شهرداري تهران (1404-1401)

ماده واحده:
شهرداري تهران مكلف است؛

الف) گزارش عملكرد برنامه پنج­ساله سوم شهرداري تهران () مشتمل بر گزارش عملكرد مواد و احكام برنامه، به همراه مواد و احكام محقق نشده برنامه‌هاي پنجساله دوم () و سوم توسعه شهر تهران، ميزان تحقق شاخص‌­هاي اندازه‌­گيري عملكرد در سطح يك و دو، گزارش تحليلي از كيفيت برنامه و آسيب‌­شناسي آن و دلايل عدم تحقق احتمالي برخي از اهداف و مواد برنامه‌هاي مذكور را به شوراي اسلامي شهر تهران ارائه نمايد.

ب) لايحه "برنامه چهارم شهرداري تهران (1404- 1401)" را با توجه به بخش‌هاي ذيل و در نظر گرفتن ميزان منابع مالي در اختيار، تا پايان مهر ماه سال 1401 براي بررسي و تصويب به شوراي اسلامي شهر تهران تقديم نمايد:

بخش اول: سياست­‌ها، راهبردها و اهداف كلان

بخش دوم: اولويت­‌ها، محورهاي اساسي، الزامات اجرايي، رويكردها و ويژگي‌هاي برنامه چهارم شهرداري تهران (1404 -1401) مبتني بر سياست‌ها و راهبردها

بخش سوم: سطوح، چارچوب و ساختار برنامه (مشتمل بر كليات برنامه، حوزه‌هاي مأموريتي، احكام و اهداف كمي و منابع و مصارف اجراي برنامه چهارم)

بخش چهارم: نظارت، پايش و ارزيابي

بخش اول: سياست­‌ها، راهبردها و اهداف كلان
شهرداري تهران مكلف است، برنامه چهارم شهرداري تهران (1404 -1401) را با عنايت به اسناد بالادستي شامل؛ سياست‌هاي كلي نظام (ابلاغي مقام معظم رهبري مدظله‌العالي) بيانيه گام دوم انقلاب، سند ملي آمايش سرزمين، سياست­‌هاي كلي اقتصاد مقاومتي، طرح چشم انداز بيست‌ساله شهر تهران، قانون شهرداري‌ها، قانون تشكيلات، وظايف و انتخابات شوراهاي اسلامي كشور و انتخاب شهرداران () ، طرح‌هاي جامع و تفصيلي شهر تهران، قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران و ساير اسناد و قوانين فرادست و مصوبات شوراي اسلامي شهر تهران، با رعايت صرفه‌جويي‌هاي لازم و مديريت بهينه منابع () ^[1] ، بهره‌گيري از ظرفيت‌ها و توانمندي بخش خصوصي، مولدسازي دارايي‌ها^[2]، مبتني بر فناوري‌هاي نوين و تجارب برنامه­‌هاي پنج ساله پيشين شهر تهران، تهيه و به شوراي اسلامي شهر تهران تقديم نمايد.

بخش دوم: اولويت­‌ها، محورهاي اساسي، الزامات اجرايي، رويكردها و ويژگي‌هاي برنامه چهارم شهرداري تهران (1404 -1401) مبتني بر سياست‌ها و راهبردها

2-1- اولويت‌هاي برنامه چهارم شهرداري تهران (1404 -1401) :
شهرداري تهران مكلف است برنامه چهارم شهرداري تهران را به نحوي تهيه و تنظيم نمايد كه برنامه‌هاي آن قابل اجرا به بودجه‌ريزي عملياتي و محاسبه قيمت تمام‌شده باشد و ضمن بهره‌گيري از ظرفيت و امكانات تمامي دستگاه‌هاي اجرايي و خدماتي، جلب مشاركت مردمي^[3]و مديريت و تقويت فرهنگ جهادي^[4]، بازآفريني اعتماد عمومي^[5]، داراي نقشه راهي مطلوب براي ارتقاء زيست‌پذيري و ايجاد آرامش در شهر^[6]و بسط سلامت، رفاه و نشاط اجتماعي^[7]در راستاي رشد معنوي شهروندان^[8]و رسيدن به كرامت انساني^[9]و عدالت داراي نقشه راهي متناسب باشد. اولويت‌هاي مبتني بر سياست­‌ها و راهبردها به شرح زير مي­‌باشد:

1- كاهش ترافيك و مطلوبيت‌بخشي به حمل و نقل عمومي با رويكرد كاهش آلودگي هوا و بهره‌گيري از حمل و نقل پاك و انسان‌محور.

2- كاهش آلودگي‌هاي زيست ­محيطي، ارتقاء نظام تنظيف عمومي و ارتقاء كيفيت جمع­‌آوري و ساماندهي پسماند.

3- حفظ، صيانت و ارتقاء كيفيت فضاي سبز و باغات با بهره‌گيري از روش‌هاي نوين و توسعه فضاي سبز در محلات و مناطق با سرانه پايين فضاي سبز.

4- بهبود و ارتقاء وضعيت ساماندهي و نگهداشت كالبدي و زيرساخت‌هاي شهر تهران.

5- ساماندهي و صيانت از حريم پايتخت.

6- ارتقاء عدالت در دسترسي و توزيع عادلانه‌ي زيرساخت‌ها، سرانه‌ها و توسعه متوازن مناطق و محلات با رعايت كاهش فاصله شمال و جنوب تهران.

7- ساماندهي متوازن اسكان جمعيت شهر تهران.

8- ارتقاء معماري اسلامي-ايراني در بناهاي شهري، حفاظت و صيانت از ميراث فرهنگي، بافت تاريخي شهر^[10]و ساماندهي سيما و منظر شهري به منظور ايجاد تمدن نوين اسلامي.

9- بهسازي، نوسازي و بازسازي بافت‌هاي فرسوده شهر تهران و بازآفريني شهري.

10- ايمن‌سازي و كاهش خطرپذيري در برابر حوادث طبيعي و غيرمترقبه و افزايش ايمني و ارتقاء تاب­‌آوري شهر.

11- بهبود نظام مديريت بحران شهر تهران و ارتقاي نظام سلامت، ايمني و محيط زيست (hse) و ارتقاء كيفيت پدافند غيرعامل شهر تهران.

12- مهار، كنترل و كاهش آسيب‌هاي اجتماعي و توانمندسازي افراد آسيب‌ديده و در معرض آسيب.

13- ارتقاء فرهنگ شهروندي و افزايش مشاركت‌هاي اجتماعي با ايجاد بسترهاي كارآفريني، رويكرد خانواده‌محوري ، مسجدمحوري و ترويج سبك زندگي اسلامي – ايراني ، در راستاي احياي هويت ايراني و اسلامي و انقلابي شهر تهران.

14- كاهش هزينه‌هاي اداره شهر، ارتقاء نظام مديريت مالي شهري، جذب سرمايه‌گذاران بخش خصوصي و ايجاد منابع پايدار.

15- برنامه‌ريزي براي بكارگيري و افزايش بهره‌وري از ظرفيت‌هاي درون شهرداري در حوزه منابع انساني

16- ارتقاء زير ساخت‌هاي تصميم‌سازي داده‌محور مبتني بر فناوري‌هاي نوين به منظور ايجاد شفافيت، بهبود نظام مديريت شهري و هوشمندسازي شهر.

17- يكپارچه‌سازي سامانه‌هاي شهرداري تهران.

18- ايجاد نظام مديريت يكپارچه و هماهنگ شهر تهران.

19- اصلاح فرآيندهاي كاري در شهرداري تهران به منظور پيشگيري از فساد اداري.

20- ارتقاء سطح آگاهي شهروندان نسبت به حقوق و تكاليف قانوني خود در حوزه ماموريت مديريت شهري

21- افزايش زيرساخت‌ها و توسعه سرانه‌هاي فرهنگي، هنري، اجتماعي و ورزشي

22- الزام توجه به ارزيابي تاثيرات اجتماعي، فرهنگي، محيط‌زيستي و اقتصادي سياست‌ها و طرح‌هاي شهري

23- حفظ و تقويت هويت، مديريت و ارتباطات محله‌اي

24- توسعه زيرساخت‌هاي فرهنگي و اجتماعي با محوريت زنان و جوانان

25- توسعه زيرساخت‌هاي گردشگري شهر تهران با بهره‌گيري از مزيت‌هاي فرهنگي و اجتماعي

26- تجلي هويت بافت تاريخي در حوزه كالبدي و فضاهاي عمومي شهر تهران

27- پايش و نظارت مستمر و موثر بر حسن اجراي برنامه و توليد گزارش‌هاي دوره‌اي – فصلي براي ارائه به شوراي اسلامي شهر تهران.

28- ارتقاء سلامت شهر و شهروندان

29- توجه ويژه به نيازهاي سالمندان، افراد داراي معلوليت، كودكان، نوجوانان و نظاير آن‌ها

30- توجه به موضوع جمعيت و بحران كاهش نرخ باروري

31- مديريت مصرف منابع آب در مديريت شهري و مديريت آب‌هاي سطحي

32- تهيه سند عملياتي بهينه‌سازي و ارتقاء خدمات شهري، آبخيزداري، گسترش استفاده از روش‌هاي بازچرخاني آب و استفاده مجدد ناشي از تصفيه فاضلاب و ذخيره آب‌هاي سطحي و توجه به اجراي برنامه جامع آب شهر تهران، ارتقاء سطح پوشش برنامه پايش كيفي منابع آب موجود (چاه و قنات) و نظاير آن‌ها

33- برنامه‌ريزي براي توسعه بهداشت شهر و شهروند با تاكيد بر كنترل بيماري‌هاي واگيردار، كاهش تاثيرعوامل شيميايي بويژه دود و گازهاي سمي، پرتوها و آلودگي آب و خاك بر سلامتي شهروندان

34- توسعه و ارتقاء جايگاه بين‌المللي شهر تهران بويژه در ميان كلان‌شهرهاي جهان اسلام از طريق ديپلماسي.

2-2- الزامات اجرايي تدوين برنامه:
شهرداري تهران مكلف است در تدوين لايحه برنامه و اسناد آن الزامات اجرايي ذيل را رعايت نمايد:

1- بكارگيري سازوكارهاي مناسب براي تعامل و مشاركت با ذينفعان كليدي از جمله نخبگان و اساتيد دانشگاهي، نيروهاي جهادي مسجدمحور، گروه­‌هاي انديشه‌­ورز^[11]، سازمان‌­هاي مردم‌نهاد و تشكل­‌هاي تخصصي در تدوين لايحه و اسناد برنامه با بهره‌­گيري از نظرات، نگاه و روحيه انقلابي و عمل جهادي^[12]آن­‌ها.

2- بهره‌مندي موثر از تجارب ملي و بين‌المللي بويژه كلان‌شهرهاي اسلامي، مراكز پژوهشي و انجمن‌­هاي علمي و اسلامي در كنار استفاده حداكثري از ظرفيت­‌هاي مستعد و كارآمد با زيربناي عميق و اصيل ايماني و ديني^[13]سازماني و كارشناسي شهرداري تهران در تدوين برنامه.

3- بهره‌­گيري از نتايج ارزيابي طرح‌­هاي جامع و تفصيلي و پايش، آسيب‌­شناسي برنامه‌هاي پنج‌ساله قبلي شهرداري تهران.

4- تعامل موثر با دولت و ساير سازمان­‌هاي سياست­‌گذار و اجرايي براي هم‌­افزايي در تنظيم و اجراي برنامه‌­ها و تامين مالي پروژه­‌هاي شهري.

5- توجه ويژه به ظرفيت­‌هاي برون‌سازماني نظير سرمايه­‌گذاران بخش خصوصي^[14]، جمع‌سپاري، شركت­‌هاي دانش­ بنيان، استارت آپ‌ها و پلتفرم­‌هاي هوشمند.[15]

6- بهره‌­گيري از داده‌­ها و اطلاعات واقعي و معتبر در تحليل وضع موجود، هدف­‌گذاري، شاخص‌­ها و سنجه‌­هاي ارزيابي برنامه.

7- توسعه و ارتقاء جايگاه بين‌المللي شهر تهران بويژه در ميان شهرهاي جهان اسلام از طريق ديپلماسي شهري و با تاكيد بر نامورسازي شهري.

8- بهره‌گيري از تكاليف، وظايف و قوانين فرادستي، مربوط به دولت نسبت به شهرداري تهران.
(مثال: قانون اخذ جرايم رانندگي، قانون اخذ بيمه و نظاير آن‌ها)

2-3- رويكردها و ويژگي­‌هاي تدوين برنامه چهارم شهرداري تهران

2-3-1. رويكردها

1- تحقق شهر تهران بعنوان شهري دانش‌پايه و هوشمند، شاداب و سرزنده، امن و مقاوم، حمل و نقل روان با رفاه عمومي و زيرساخت‌هاي مناسب با تعديل نابرابري‌ها بهمراه فضاهاي عمومي متنوع و گسترده بعنوان الگوي جهان اسلام.

2- توجه به برنامه‌­ريزي مساله‌محور با ارائه جداول اهداف كمي و پرهيز از برنامه‌­ريزي جامع.

3- استقرار الگوي نوين حكمروايي مطلوب در چارچوب قوانين حاكم بر نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران براي ارتقاء سطح مشاركت شهروندان به منظور دستيابي به مقبوليت اجتماعي.

4- ايجاد هماهنگي و تعامل حداكثري ميان معاونت­‌ها، سازمان‌­ها و شركت‌­هاي وابسته به شهرداري و ساير ارگان­‌ها و نهادهاي خارج از شهرداري.

5- تحقق شهر هوشمند و مديريت شهري فناوري‌محور.

6- مطالعه و برنامه‌ريزي براي كاهش حجم دعاوي بين شهروندان و مديريت شهري.

2-3-2. ويژگي­‌ها

1- توجه به الزامات نهادي و اصلاحات ساختاري، تشكيلاتي، حقوقي و مديريتي^[16]و حفظ و افزايش سرمايه اجتماعي سازماني و سرمايه انساني^[17]شهرداري تهران.

2- هدف‌گذاري‌هاي مناسب، واقع گرايانه، دقيق و قابل سنجش به منظور تحقق برنامه مصوب بر اساس وضع موجود.

3- تدوين نگاشت نهادي و سازمان اجرايي برنامه شامل نقش و شرح وظايف واحدهاي تابعه، سهم هر يك در راستاي تحقق مفاد برنامه و نحوه همكاري و تعامل واحدها و تعيين نقش محوري آن‌ها در احكام مشترك و زمان­‌بندي اقدامات در طول برنامه.

4- نگرش ويژه در تعريف پروژه‌ها وفق اهداف كمي و براساس جدول منابع و مصارف برنامه جهت بهبود و ارتقاء سرانه­‌هاي شهري به ويژه در مناطق كم‌برخوردار.

5- تنظيم منابع و مصارف برنامه با توجه به مولدسازي دارايي‌ها، تامين منابع مالي پايدار و اصلاح نظام مديريت مالي شهر بر مبناي كارآيي، كارآمدي، عدالت و كفايت با تاكيد بر محورهاي زير:

الف ـ تمركز بر ماموريت­‌هاي قانوني شهرداري.

ب ـ به‌روزآوري فناوري‌هاي مورد استفاده، شيوه­‌ها و سازوكارهاي ارائه خدمات با ايجاد نظام مديريت يكپارچه و هماهنگ شهري، رانت‌­زدايي و برقراري عدالت اطلاعاتي.

ج - كاهش هزينه­‌ها، افزايش بهره‌وري و واگذاري تصدي‌­هاي غيرضروري.

د- ايجاد شفافيت حداكثري در منابع و مصارف و حوزه‌­هاي عملكردي.

هـ ـ تعيين تكليف طرح­‌ها و پروژه­‌هاي نيمه‌­تمام.

و ـ مديريت موثر بدهي­‌ها و دارايي­‌هاي شهرداري با حاكميت قانون، نظم و رفع تعارض منافع.

بخش سوم: سطوح، چارچوب و ساختار برنامه
شهرداري تهران مكلف است، ضمن رعايت راهبردها، رويكردها، الزامات و اولويت‌­ها، لايحه پيشنهادي برنامه چهارم شهرداري تهران را حداكثر تا پايان مهرماه 1401 در سطح راهبردي و ساختار محتوايي به شوراي اسلامي شهر تهران ارائه نمايد.

الف) سطوح برنامه
شهرداري تهران مكلف است، اين برنامه را با رويكرد مشاركتي و مساله‌محوري در سطوح زير تهيه نمايد.

1- برنامه راهبردي شهرداري تهران: اين سطح در برگيرنده چشم‌­اندازها، راهبردها، اهداف راهبردي و شاخص­‌هاي راهبردي در افق برنامه مي­‌باشد.

2- برنامه عملياتي شهرداري تهران: اين سطح مشتمل بر برنامه عملياتي و اهداف كمي، چشم‌اندازهاي ملي واحدهاي اجرايي شهرداري، سازمان‌­ها، شركت‌ها و مؤسسات وابسته مي‌­باشد كه پس از تصويب لايحه برنامه راهبري مديريت شهري، تدوين و تهيه خواهد شد.

ب) ساختار برنامه
تهيه و تدوين لايحه برنامه چهارم شهرداري تهران شامل موارد زير مي باشد:

1- آسيب‌شناسي و تحليل برنامه‌هاي پنج‌ساله قبلي و تحقق مفاد طرح جامع شهر تهران

2- چشم‌­انداز( شامل چشم‌­اندازهاي طرح جامع شهر تهران)

3- سياست‌ها و راهبردها

4- احكام و مواد برنامه

5- جداول اهداف و شاخص‌­هاي كمي و كيفي راهبردي

6- جدول منابع و مصارف برنامه

بخش چهارم: نظارت، پايش و ارزيابي

1- كميسيون­‌هاي تخصصي شوراي اسلامي شهر تهران با استفاده از مشورت نخبگان، معتمدين محلات، متخصصان و صاحب‌نظران، تمهيدات لازم را براي نظارت، پايش و ارزيابي مستمر اقدامات شهرداري در اجراي برنامه‌هاي توسعه‌اي به‌ عمل آورند.

2- شهرداري مكلف است به همراه ارائه بودجه سنواتي به شوراي اسلامي شهر تهران، گزارش عملكرد مواد، احكام و اهداف كمي مندرج در برنامه و همچنين گزارش تطبيقي- مقايسه‌­اي برنامه و بودجه سالانه را به شوراي اسلامي شهر تهران ارائه نمايد.

3- شهرداري موظف است بودجه‌­هاي سنواني در طول برنامه را به نحوي تدوين و تخصيص نمايد كه مواد و اهداف كيفي و كمي تعيين شده در طول برنامه محقق گردد.

4- برنامه چهارم شهرداري تهران به عنوان سند توسعه شهر تهران در چهار سال آينده مي‌باشد و تغيير مفاد و اهداف برنامه، نيازمند رأي موافق حداقل دو سوم اعضاي شوراي اسلامي شهر تهران مي‌باشد.

پانوشت‌ها:
[1] ص 2 سند سياست‌هاي حاكم بر تدوين برنامه و بودجه سال 1401 شهرداري تهران.
[2] ص 6 سند سياست‌هاي حاكم بر تدوين برنامه و بودجه سال 1401 شهرداري تهران.
[3] ص 6 بيانيه گام دوم انقلاب
[4] ص 4 بيانيه گام دوم انقلاب/ ص 2 سند سياست‌هاي حاكم بر تدوين برنامه و بودجه سال 1401 شهرداري تهران.
[5] ص 3 سند سياست‌هاي حاكم بر تدوين برنامه و بودجه سال 1401 شهرداري تهران.
[6] ص 2 سند سياست‌هاي حاكم بر تدوين برنامه و بودجه سال 1401 شهرداري تهران.
[7] ص 3 سند سياست‌هاي حاكم بر تدوين برنامه و بودجه سال 1401 شهرداري تهران.
[8] ص 2 سند سياست‌هاي حاكم بر تدوين برنامه و بودجه سال 1401 شهرداري تهران.
[9] ص 3 سند سياست‌هاي حاكم بر تدوين برنامه و بودجه سال 1401 شهرداري تهران.
[10] ص 5 سند سياست‌هاي حاكم بر تدوين برنامه و بودجه سال 1401 شهرداري تهران.
[11] ص 2 سند سياست‌هاي حاكم بر تدوين برنامه و بودجه سال 1401 شهرداري تهران.
[12] ص 9 بيانيه گام دوم انقلاب
[13] ص 9 و 10 بيانيه گام دوم انقلاب
[14] ص 4 سند سياست‌هاي حاكم بر تدوين برنامه و بودجه سال 1401 شهرداري تهران.
[15] ص 5 سند سياست‌هاي حاكم بر تدوين برنامه و بودجه سال 1401 شهرداري تهران.
[16] ص 4 سند سياست‌هاي حاكم بر تدوين برنامه و بودجه سال 1401 شهرداري تهران.
[17] ص 6 سند سياست‌هاي حاكم بر تدوين برنامه و بودجه سال 1401 شهرداري تهران.