چگونگي مشاركت شهرداري تهران در ساماندهي خدمات فوريت‌هاي پزشكي در شهر تهران

ماده‌واحده:
با عنايت به اهميت حفظ جان و سلامتي شهروندان تهراني در هنگام بروز سوانح و حوادث و لزوم كاهش صدمات جاني به آنان و به‌ منظور ساماندهي، بهبود و ارتقاء خدمات فوريت‌هاي پزشكي و جذب مشاركت‌هاي غيردولتي در اين زمينه در شهر تهران، شهرداري تهران موظف است با استناد بند (ب) ماده پنجم (5) ذيل آيين‌نامه اجرايي ماده يك‌صد و نود و سوم (193) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران و همچنين بندهاي چهارم (4) و ششم (6) ماده پنجاه و پنجم (55) قانون شهرداري نسبت به تهيه و امكان بهره‌برداري از مكان‌هاي مناسب با امكانات زيست‌ محيطي لازم در ايستگاه‌هاي موجود يا جديدالاحداث متعلق به سازمان آتش‌نشاني و در صورت لزوم پايگاه‌هاي بحران شهري با اولويت‌بندي متناسب با نيازهاي جمعيتي در مناطق مختلف شهر تهران و حريم آن (حداقل چهل پايگاه) تا پايان سال 1384 جهت كمك به راه‌اندازي پايگاه‌هاي اورژانس و ارائه خدمات فوريت‌هاي پزشكي به عموم شهروندان اقدام نمايد.

تبصره:
شهرداري تهران موظف است حداكثر ظرف مدت دو (2) ماه از تاريخ ابلاغ اين مصوبه، نسبت به تهيه و تدوين آيين‌نامه‌هاي اجرايي با استفاده از مفاد دستورالعمل پيشنهادي كه به پيوست مي‌باشد اقدام و جهت تصويب به شوراي اسلامي شهر تهران ارائه نمايد.

«متن دستور العمل پيشنهادي»
چگونگي مشاركت شهرداري تهران در ساماندهي خدمات فوريت‌هاي پزشكي در شهر تهران

مقدمه:
در ايران ارائه تاريخچه دقيقي از زمان تشكيل شبكه اورژانس و آمبولانس قبل از احساس نياز به آن، به صورت يك ضرورت اجتناب ناپذير و ضرب‌الاجل تا سال 1353 در دسترس نمي‌باشد. در سال 1354 متعاقب فروريزي سقف فرودگاه مهرآباد و كشته و زخمي شدن تعدادي از هموطنان، «وزارت بهداري» تصميم گرفت مجموعه‌اي‌ اجرايي را راه اندازي كند كه بتواند در مواقع اضطراري پاسخگوي نيازهاي فوريتي پزشكي مردم باشد و بر اين اساس اورژانس تهران طراحي و راه‌اندازي شد اين تشكيلات در ابتداء زير نظر سازمان خدمات درماني (تأمين اجتماعي) اداره مي‌شد و امكانات مختلف اين سيستم در آن زمان عبارت بودند از 7 پايگاه و 28 دستگاه آمبولانس در تهران و كلاً 150 آمبولانس در سطح كشور. در سال 1354 قانون مجازات خودداري از كمك به مصدومين و رفع مخاطرات جاني به تصويب رسيد كه در بند سوم (3) ماده واحده اين قانون عنوان شده است كه دولت مكلف است در شهرها و راه‌ها به تناسب احتياج مراكز درمان فوري و اورژانس و وسايل انتقال مصدومين و بيماران كه احتياج به كمك فوري دارند ايجاد و فراهم نمايد.
در سال 1353 مجوز قانون تشكيل مركز اورژانس موضوع تبصره پنجاه و دوم (52) قانون بودجه اصلاحي سال 1353 و بودجه سال 1354 كل كشور به سازمان تأمين خدمات درماني داده‌ شده است.
با گسترش شهرنشيني و گسترش فيزيكي و جمعيتي كلان‌شهر تهران بر ميزان بروز حوادث و سوانح، بلايا و مخاطرات انساني افزوده شده و وجود امكانات و تجهيزات امدادي به ويژه فوريت‌هاي پزشكي و اورژانس با در نظر گرفتن تعداد مناطق شهري و حجم جمعيت مناطق و محلات امري ضروري و انكار ناپذير است. كافي است به آمار ساليانه حوادث و اتفاقات و سوانح مختلف در كشور و به ويژه در شهرهاي بزرگ توجه نماييم تا ضرورت ايجاد و گسترش امكاناتي نظير آتش‌نشاني، اورژانس شهري، امداد هوايي را درك كنيم. در اين ميان موضوع فوريت‌هاي پزشكي از اولويت و ويژگي هاي خاصي برخوردار مي‌باشد، نزديك به 70 % سوانح و حوادث در محيط‌هاي خانگي و محل كار رخ مي‌دهد. پايگاه‌هاي اورژانس از بهترين نقاط بحراني فرايند خدمات بيمارستاني مي‌باشند و ارائه خدمات در حداقل زمان و با بالاترين كيفيت نقش بسزايي در حفظ جان بيماران، مصدومين و مجروحين مراجعه كننده دارد. از اين رو موضوع فوريت‌هاي پزشكي نيازمند برنامه‌ريزي جامع و توجه مستمر مي‌باشد. براي بهبود وضعيت فوريت‌هاي پزشكي و اورژانس شهري ضرورت دارد كه تمامي دستگاه‌ها و سازمان‌هاي مرتبط از تمامي ظرفيتها و امكانات نرم افزاري و سخت افزاري خود به نحو احسن استفاده نموده و در يك فرايند برنامه‌ريزي شده و با تعامل و همكاري زمينه توجه بيشتر به اين امر حياتي و انساني را فراهم آورند. هم‌چنين ضرورت دارد كه از سرمايه‌گذاري و مشاركت بخش خصوصي به نحو احسن استفاده شود. از اين رو شوراي اسلامي شهر تهران در راستاي مواد يكصد و نود و دوم (192) و يكصد و نود و سوم (193) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران و آيين‌نامه‌هاي اجرايي آن و ماده هشتاد و هشتم (88) قانون تنظيم بخشي از مقررات مالي دولت و آيين‌نامه اجرايي آن، هم‌چنين ضوابط اجرايي بودجه سال 1383 كل كشور بند سوم (3 ) و بند (ب) تبصره چهارم (4) قانون بودجه سال 1383 و نيز بندهاي دوم (2) و هجدهم (18) ماده هفتاد و يكم (71) قانون تشكيلات، وظايف و انتخابات شوراهاي اسلامي كشور و انتخاب شهرداران و بند‌هاي چهارم (4) و ششم (6) ماده پنجاه و پنجم (55) قانون شهرداري‌ها طرح ساماندهي راه‌كارهاي جذب مشاركت و سرمايه‌گذاري بخش خصوصي در ساماندهي فوريت‌هاي پزشكي و اورژانس شهري در شهر تهران ارائه مي‌نمايد.

كليات
ماده اول (1):
تعاريف:
فوريت‌ پزشكي: به وضعيتي اطلاق مي‌شود كه در صورت عدم انجام يك اقدام امدادي يا درماني به جا و به موقع منجر به صدمات جاني و عضوي مي‌گردد. از ديدگاه پزشكي فوريت‌ها حتي مواردي كه بيمار يا اطرافيان او تصور چنين حالتي را دارند نيز شامل مي‌شود. اين حالت براي خود بيمار و اطرافيان زندگي طبيعي را با مشكل مواجه ساخته و در صورت عدم دريافت پاسخ مناسب بروز ناامني را به همراه خواهد داشت.
در سال هاي اخير تعريف فوريت‌هاي پزشكي در دنيا تغيير پيدا كرده و بر اساس نظر سازمان بهداشت جهاني w.h.o به هر پديده و يا واقعه‌ ناگهاني كه نياز مبرم به اقدام فوري داشته باشد و در اثر يك تصادف، بيماري حاد، پديده‌هاي طبيعي و يا ساخته دست بشري ايجاد شود اطلاق مي‌شود.
بر اساس منشور اين سازمان هر كشوري در دنيا بايد در برنامه‌ توسعه خود برنامه‌اي مدون براي آمادگي جهت فوريت‌ها و بلايا داشته باشد.
پايگاه شهري: شامل پايگاه اورژانس مراكز استان‌ها و شهرهاي با جمعيت شهري بيش از 250/000 نفر مي‌باشد. در اين شهرها و شهرستان‌ها به ازاي هر 140 ـ 120 هزار نفر جمعيت شهري يك پايگاه اورژانس تعريف شده است.

ماده دوم (2):
اهداف و ضرورت‌ها:

الف: دلايل و ضرورت‌هاي ساماندهي اورژانس:

1ـ افزايش مرگ و مير ناشي از تصادفات

2ـ افزايش مرگ و مير ناشي از حوادث غير مترقبه

3ـ افزايش مرگ و مير ناشي از بيماري هاي قلب و عروق

4ـ افزايش تعداد مصرف كنندگان و مشتريان خدمات اورژانس

1ـ كاهش تصدي دولت

2ـ كوچك سازي و بهينه كردن بدنه و تشكيلات دولت

ب : دلايل و ضرورت‌هاي استفاده از مشاركت بخش خصوصي در ساماندهي اورژانس:

3ـ افزايش اشتغال زايي در بخش غير دولتي

4ـ استفاده از توان و تخصص بخش غير دولتي

5ـ استفاده از رقابت ايجاد شده در بخش غير دولتي به نفع اورژانس

ج: اهداف مورد نظر در فوريت‌هاي پزشكي:

1ـ سرعت عمل

2ـ شروع سريع اقدامات درماني

3ـ ساماندهي شبكه اورژانس

4ـ توانمندسازي و مداخله در عوامل تأثيرگذار (مديريت) نيروي انساني، تجهيزات و فضاهاي فيزيكي

د: امكانات و تشكيلات مورد نياز براي ايجاد يك سيستم مطلوب اورژانس:

1ـ سيستم حمل و نقل زميني و هوايي داراي سرعت عمل بالا

2ـ سيستم مخابراتي و ارتباطات مجهز كه قادر به برقراري ارتباط مناسب بين مردم و مركز، مركز و پايگاه‌هاي اورژانس و اورژانس با بيمارستان‌ها باشد.

3ـ تجهيزات

4ـ پايگاه‌هاي اورژانس: استفاده از فضا‌هاي مراكز درماني، استفاده از ميادين شهر، استفاده از فضاهاي مراكز آتش نشاني

5ـ نيروي انساني مجرب و آموزش ديده

ماده سوم (3):
نحوه مشاركت شهرداري
شهرداري تهران موظف است با استناد به بند (ب) ماده پنجم (5) آئين‌نامه اجرايي ماده يكصد و نود و سوم (193) برنامه سوم توسعه هم‌چنين بند (الف ) آئين‌نامه ماده مذكور و نيز بندهاي چهارم(4) و ششم (6) ماده پنجاه و پنجم (55) قانون شهرداري‌ها نسبت به تهيه مكان فيزيكي مناسب با امكانات زيست محيطي لازم ، هم‌چنين تأمين فضاي پاركينگ مورد نياز جهت راه اندازي پايگاه‌هاي اورژانس در ايستگاه‌هاي موجود و فضاهاي جديدالاحداث متعلق به سازمان آتش نشاني و در صورت لزوم پايگاه هاي ستاد بحران با اولويت بندي متناسب بر اساس نيازهاي جمعيتي در مناطق مختلف شهري تهران ظرف حداكثر تا پايان سال 84 اقدام نمايد.

تبصره 1:
بر اساس سياست‌ها و برنامه‌هاي وزارت بهداشت و درمان و مركز اورژانس كشور امكانات سخت افزاري فضاهاي فوق اعم از اورژانس ماشيني و موتوري و يا ديگر خدمات ممكن توسط مركز اورژانس تهران تأمين و ورود بخش غير دولتي صرفاً در حوزه تأمين منابع انساني و نيروي تخصصي لازم جهت بهره‌برداري از مراكز مذكور خواهد بود.

تبصره 2:
تعداد پايگاه‌‌هاي فوق مطابق با نيازهاي جمعيتي شهر تهران و شاخص‌هاي اعلامي توسط مركز اورژانس تهران بر اساس زمان‌بندي اعلام شده موضوع ماده سوم (3) مي بايست اضافه بر پايگاه‌هاي فعلي حداقل 40 پايگاه باشد.

تبصره 3:
بخش غير دولتي موظف است به منظور استفاده از تسهيلات ماده 5 موضوع اين طرح نسبت به اخذ مجوز لازم از وزارت بهداشت و درمان اقدام نمايد.

تبصره 4:
شهرداري تهران با استناد به بند 6 ماده 55 قانون شهرداريها موظف است طبق دستورالعملي مشخص نسبت به واگذاري اماكن فوق به مركز اورژانس تهران جهت بهره‌برداري غيردولتي مطابق ضوابط و مقررات موجود اقدام نمايد. بديهي است ملكيت اماكن مذكور در اختيار شهرداري تهران باقي خواهد ماند و صرفاٌ كاربري اماكن در خصوص خدمات فوريت هاي پزشكي بوده و در اختيار مركز اورژانس تهران مي باشد.

تبصره 5:
شهرداري تهران در صورت تمايل مي‌تواند به منظور بهره‌برداري از پايگاه هاي مذكور كه در داخل فضاي مراكز آتش‌نشاني قرار دارند، با استفاده از امكانات نقليه اورژانس كه توسط مركز اورژانس تهران ارائه مي‌گردد به عنوان بهره‌بردار (تبصره 1 و 3 ماده مذكور) به ارائه خدمات فوريت‌هاي پزشكي در تهران بپردازد.

تبصره 6:
به منظور استفاده بهينه از امكانات موجود استفاده از خدمات پايگاه هاي اورژانس مستقر در مركز آتش نشاني در مأموريت هاي ذاتي سازمان آتش نشاني پس از هماهنگي با مركز فوريت هاي پزشكي تهران بلامانع مي باشد.

تبصره 7:
شهرداري تهران موظف است به منظور تأمين اعتبار مورد نياز جهت ايجاد مراكز فوق نسبت به تعيين رديف بودجه مشخصي در برنامه پيشنهادي بودجه سال 84 و 85 شهرداري تهران به شوراي اسلامي شهر تهران جهت تصويب اقدام نمايد.

تبصره 8:
كليه فعاليت هاي بخش غيردولتي در ارائه خدمات فوريت هاي پزشكي در تهران با هماهنگي كامل اورژانس تهران (شماره 115) خواهد بود.

ماده چهارم (4):
هزينه ارائه خدمات
كليه خدمات بخش غير دولتي در مراكز مذكور مطابق با ماده دوازدهم (12) از آيين نامه‌ اجرايي بند الف ماده يكصد و نود و سوم (193) برنامه سوم توسعه و بر اساس بند سوم (3) ماده واحده قانون مجازات خودداري از كمك به مصدومين و رفع مخاطرات جاني (مصوب در سال 1354) رايگان مي‌‌باشد. بديهي است مطابق قرارداد ميان مركز اورژانس تهران و بخش غير دولتي كليه هزينه‌هاي بهره‌برداري از مراكز فوق بر عهده مركز اورژانس تهران است.

ماده پنجم (5):
ساختار اجرايي طرح
كميته راهبردي:
به منظور هماهنگي و ايجاد وحدت رويه ميان بخش‌هاي مختلف شهرداري و تسهيل و تسريع در انجام امور كميته راهبردي طرح مذكور در شهرداري تهران متشكل از معاون شهرسازي و معماري شهرداري تهران ، معاون خدمات شهري شهرداري تهران ، شركت شهر سالم شهرداري تهران و حضور يك نفر كارشناس مربوط به حوزه فوريت‌هاي پزشكي با معرفي شهرداري و تأييد شوراي اسلامي شهر تهران با مسئوليت معاون خدمات شهري شهرداري تهران تشكيل مي‌گردد.

ماده ششم (6):
وظايف كميته راهبردي:

1ـ جانمايي، نيازسنجي و امكان‌سنجي براي اختصاص فضاي مناسب براي ايجاد پايگاه‌هاي شهري با لحاظ شاخص‌هاي مورد نظر اورژانس و ضوابط مديريت بحران در شهر، نيازهاي جمعيتي، محدوديت‌هاي ترافيكي، خدماتي و شهرسازي با اولويت دادن به مراكز آتش نشاني و پايگاه‌هاي ستاد بحران.

2ـ لحاظ نمودن شاخص‌ها، معيارها و استاندارهاي مورد نظر اورژانس در ايجاد مراكز اورژانس شهري.

3ـ پيش بيني و تأمين منابع مالي لازم جهت حمايت و پشتيباني از فعاليت‌ها و خدمات پايگاه‌هاي مستقر در سازمان آتش نشاني.

4ـ ارائه گزارش عملكرد به شوراي اسلامي شهر تهران هر سه ماه يك بار.

تبصره:
كميته راهبردي مي تواند به منظور هماهنگي با ديگر حوزه هاي مرتبط در شهرداري و ديگر دستگاه هاي اجرايي ذيربط در اتخاذ تصميمات خود از ايشان دعوت به عمل آورد.

ماده هفتم (7):
ستاد هماهنگي و نظارت
با توجه به مسئوليت نظارتي شوراي اسلامي شهر تهران اين نهاد مي‌تواند به منظور ايجاد هماهنگي و استفاده از قابليت‌هاي تخصصي ديگر دستگاه‌هاي اجرايي مسئول با دعوت از نمايندگان اورژانس تهران و سازمان نظام پزشكي با معرفي بالاترين مقام مسئول و شهرداري تهران (معاونت خدمات شهري) و در صورت لزوم ديگر دستگاه‌هاي اجرايي مرتبط نسبت به تشكيل ستاد هماهنگي و نظارت بر مفاد طرح اقدام نمايد.